Ons afval
Eén bokaal afval per jaar
Wij produceren met ons gezin van vijf personen slechts één bokaal afval per jaar.
Een afvalzak van 60 liter weegt gemiddeld 10 kilogram.
Wij hebben jaarlijks echter slechts 550 gram restafval, dat is dus 110 gram per persoon!
Van Afvalbesparing naar Zero Waste
Het begon toen in maart 2013 mijn vriend zei dat hij dat jaar nog geen afvalzak aan straat had gezet. We hadden dus gewoon al heel weinig afval door onze eco-leefwijze. We gingen toen eens bijhouden hoeveel zakken we dat jaar aan straat zetten, dat waren er slechts 2!
Het volgende jaar in 2014 gingen we er op letten en toen was het nog maar één zak.
Nieuwsitem van 2014 toen we nog één afvalzak per jaar hadden.
In 2015 werd het gereduceerd tot een halve afvalzak.
En in 2016 vulden we slechts nog één bokaal!
En daarover werd deze radio-reportage gemaakt:
Deze video is enkel beschikbaar voor donateurs
Ons afval in cijfers
Het afval wordt in België opgehaald in vuilniszakken van 60 liter.In Nederland in containers die een inhoud hebben van 120-140 liter, dat komt dus overeen met 2 vuilniszakken.
Hier een overzicht van het aantal kilogram afval per persoon per jaar en welke deel daarvan rest-afval is:
| België | NL | |
| totaal afval kg/persoon/jaar | 503 | 512 |
| rest-afval kg/persoon/jaar | 148 | 251 |
Ons rest-afval (110 gram/persoon/jaar) is daarbij vergeleken slechts 0,07% in verhouding tot België en 0,04% in verhouding tot Nederland!
Afvalbelasting
We betalen per jaar € 200 aan afvalbelasting in onze gemeente. Je kan daarop € 20 korting per jaar krijgen als je stempelkaart voor het containerpark vol is (voor de Nederlanders: het containerpark is de milieustraat). Bij ons is die ieder jaar niet vol, maar de mannen op het containerpark stempelen hem wel vol als we er om lief vragen.
Afvalzakken als alternatief betaalmiddel
Per gezin krijgen we in onze gemeente jaarlijks een aantal afvalzakken gratis, namelijk 30 stuks voor rest-afval (60 liter) en 30 stuks voor groen-afval (20 liter).
Als deze op zijn kun je ze bij kopen per 10 stuks, voor rest-afval is dat € 12 en groen-afval € 5.
We hebben dus voor € 36 en € 15, samen € 51, aan gratis afvalzakken gekregen.
Deze aantallen en bedragen verschillen per gemeente!
We hebben die gratis afvalzakken wel opgehaald. En mijn vriend heeft ze in de lokale supermarkt, die de afvalzakken ook verkoopt, weer terug verkocht (helaas aan gereduceerd tarief). Hij ontving hiervoor een dertigtal euro.
Dus € 200 afvalbelasting minus € 20 van het containerpark minus € 30 retour gratis afvalzakken, betalen we per jaar nog € 150 aan afval.
Ook gebruiken we de afvalzakken soms als alternatief betaalmiddel om de buurvrouw mee te bedanken als ze op onze kat heeft gepast.
Brief aan Burgemeester
Uiteraard heb ik al wel een brief naar de burgemeester geschreven en gevraagd of wij geen korting kunnen krijgen op onze afvalbelasting, omdat we dus zo weinig produceren.
Helaas was dat niet mogelijk, omdat je niet alleen betaald voor de afvalophaling aan huis, maar ook voor de diensten op het containerpark, het legen van de glasbollen en dergelijke.
Afvalbesparing voor de uitdaging, niet voor het geld
Afval besparen doen we dus niet omdat het financieel interessant is. Want of je nu slechts een halve afvalzak per jaar aan straat zet of iedere week drie zakken, je betaalt hetzelfde tarief.
Wij doen aan afvalbesparing omdat we het gewoon een geweldige uitdaging vinden die goed is voor het milieu!
Tips Zero waste
Hoe realiseren wij als gezin nu slechts één bokaal afval per jaar?De eerste stap is gewoon minder afval kopen.
Voeding
Tas mee bij boodschappen doen en dus nooit plastic tasjes aannemen.Tip: Leg je boodschappentas na het uitpakken van je boodschappen gelijk terug in je fietstassen of auto, zodat je hem altijd bij je hebt!
Ons bio groenten en fruit kopen we onverpakt in de lokale bio-winkel.
Aankoop in grootverpakking of eigen papieren zakken:
- rijst, gierst, boekweit, quinoa, amaranth
- havervlokken, rijstmeel en kikkererwtenmeel
- noten, zaden & pitten, rozijnen, dadels en vijgen
- linzen, kikkererwten, bonen
We maken zelf:
Drank:
- We drinken enkel kraanwater en thee
- Wijn en bier voor visite kopen we in statiegeld-flessen
Onderweg:
- Thermosfles met thee
- Hervulbare fles met water
- Lunch in broodtrommel of herbruikbare lunchzak
- Thermosbakje voor warme maaltijd
Ons groenafval composteren we in onze eigen tuin
Papier
- Geen krant en abonnementen plus sticker op brievenbus tegen reclamefolders en weekkrant (ook afgemeld voor gratis abonnementen zoals wegenwacht, bank, etc)
- De ongebruikte achterkant van ontvangen brieven hergebruiken we als print-papier
- Ontvangen enveloppen hergebruiken we als boodschappenlijstjes
Verzorging
- Ik maak zelf onze tandpasta, parfum & aftershave.
- Voor tandenpoetsen gebruiken we composteerbare tandenborstels.
- We gebruiken geen shampoo.
- En ook geen zeep of andere verzorgingsproducten.
- Voor de maandelijkse hygiëne gebruik ik wasbaar maandverband.
- We gebruiken katoenen zakdoeken.
- We gebruikten wasbare luiers voor onze kindjes.
Schoonmaken
- Ik maak zelf onze schoonmaakmiddelen.
- We gebruiken composteerbare afwasspons en schoonmaakdoekjes .
- Er bestaat toiletpapier zonder plastic.
Plastic
We vermijden plastic producten, speelgoed en verpakking. Waarom? Daarom:
De negatieve impact van plastic blijkt ook uit een aflevering van Keuringsdienst van Waarde:
In hoeverre wordt composteerbaar plastic, waar veel bio-groenten in verpakt zijn, ook daadwerkelijk gecomposteerd? Dat kun je in deze aflevering bekijken:
Spelen kindjes
- We maken zelf speelklei: geen giftige stoffen, plastic potjes en veel goedkoper.
- Ook maken we het grappige druipklei.
- In onze tuin staat een buitenkeukentje van geheel natuurlijke en gerecycleerde materialen.
- We maken zelf lijm.
Overige tips
- Onze kat doet zijn behoeften gewoon in de tuin waardoor we geen enorme hoeveelheden kattenbakvulling als afval hebben.
- We maken zelf kaarsen van kaarsrestjes, zo besparen we afval en geld.
- Kweekpotjes voor plantjes maken we zelf uit wc-rollen.
- Ook maken we zelf kaarsen van sinaasappel
Filmpje met mijn tips
Emilie, een studente journalistiek, is hier langs geweest. En zij heeft een mooie reportage gemaakt over #limitedwaste. Hoe je dus minder afval kan produceren.
Je kan mijn bijdrage hier bekijken:
Deze video is enkel beschikbaar voor donateurs
Afvalscheiding
De tweede stap is afval goed scheiden waardoor er minder afval in de afvalzak belandt.Om ons afval goed te scheiden lijkt onze garage lijkt op een mini-containerpark. We hebben vijftien verschillende dozen, zakken en potten om ons afval op de volgende wijze te sorteren.
De inzameling op het containerpark (milieustraat) verschilt per gemeente. Ga daar dus eens rustig kijken wat er voor jou allemaal mogelijk is aan aparte inzameling!
| Categorie | Bestemming | |
| 1. | oud-papier | papier-ophaling |
| 2. | glas | glasbak |
| 3. | groen-afval | composthoop |
| 4. | drankkartons / tetra-pakken | zak pmd |
| 5. | plastic flessen (vooral van azijn als wasverzachter) | zak pmd |
| 6. | plastic folies | zak pmd |
| 7. | metaal (voornamelijk deksels) | zak pmd |
| 8. | chipszakken | zak pmd |
| 9. | plastic bloempotjes | zak pmd |
| 10. | oude kleding | kleding-container |
| 11. | theelichtjes * | ikea |
| 12. | pennen | inzamel-programma |
| 13. | kurk | containerpark |
| 14. | aparte inzameling op containerpark (lege verfpotten, inktcartridges, oude cd's, etc) | containerpark |
| 15. | restafval: 1 bokaal per jaar! |
* theelichtjes kunnen apart ingezameld worden bij Ikea:
Hier kun je in het eerste deel van deze tv-reportage onze afvalscheiding zien:
(de opnames zijn in 2013 gemaakt toen we nog twee afvalzakken/jaar hadden)
Deze video is enkel beschikbaar voor donateurs
Afval-dilemma
Het dilemma
Bij afvalbesparing doet zich een belangrijke vraag voor:
Willen we enkel zo weinig mogelijk afval in onze eigen afvalzak
of
kijken we naar de gehele milieu-impact van een verpakking?
Glas blijkt milieu-onvriendelijker dan plastic
Vanuit mijn gevoelstandpunt wil ik zo weinig mogelijk plastic verpakkingen, omdat plastic niet afbreekbaar is én gemaakt is van aardolie (fossiele brandstof).Maar anderzijds heb ik in een eerdere blog uitgezocht dat het wat betreft milieu-impact beter is om tetrapak (met plastic coating) dan eenmalige glazen verpakking te gebruiken:
- Tetra-pak: 3,5 gm²/kg ; 460-600 kg Ceq/kg
- Nieuwe glazen fles: 0,8 gm²/kg; 120-400 kg Ceq/kg
Per kg verpakking is eenmalig glas dus beter dan tetra. Maar voor één liter sap is er meer glas nodig dan tetra-verpakking: 700 gram versus 60 gram.
Voor één liter sap is de ecologische voetafdruk van een glazen verpakking dus 0,56 gm² en van tetra-verpakking 0,2 gm².
Hieruit volgt dat een tetra-pak beter is dan nieuw glas.
 |
 |
 |
| Nr 1. Statiegeld-fles | Nr 2: Tetrapak | Nr 3: Glazen fles |
Statiegeld-flessen zijn wel weer beter dan tetrapakken. Dus bovenaan staat statiegeld-flessen, dan tetrapakken en eenmalig glazen verpakkingen zijn het minst milieuvriendelijk wat betreft de benodigde energie om ze te produceren.
Glas lijkt dus vaak een ecologisch verpakkingsmateriaal te zijn, maar als dat eenmalig wordt gebruikt, is wat energie-productie-kosten dus slechter dan plastic!
Cijfers voor productie en transport per kg verpakking uitgedrukt in ecologische voetafdruk (globale vierkante meter = gm²) en koolstofvoetafdruk (koolstof-equivalent = Ceq).
Bron: Ecolife
Milieu-impact diverse verpakkingsmaterialen
Op basis van bovenstaande gegevens was ik nieuwsgierig hoe dit nu precies geldt voor alle verpakkingen.
Uit diverse studies blijkt dat de milieu-impact van de levenscyclusanalyse (LCA) van diverse verpakkingsmaterialen als volgt is:
| verpakkingsmateriaal | relatieve milieu-impact |
| glas, eenmalig (glasbak) | 2 |
| drankkarton | 1,3 |
| karton | 1,2 |
| blik | 1 |
| plastic, eenmalig | 1 |
| glas, hergebruik (statiegeld) | 0,8 |
| plastic, hergebruik | 0,5 |
| Bron: Ecolife |
Dus dit toont dat plastic beter is dan drankkartons (tetrapakken) of eenmalig glas!
Imago: glas versus plastic
Naar aanleiding van bovenstaande cijfers ben ik op zoek gegaan hoe komt het dat als plastic minder energie kost dan eenmalig glas, waarom er dan toch zo een weerstand tegen plastic is, ook bij mezelf.
Van Velt kreeg ik het volgende antwoord:
"Ik denk dat het feit dat glas een product is dat van natuurlijke grondstoffen gemaakt wordt (zand) er voor zorgt dat veel consumenten dat als natuurlijk -lees: weinig schadelijk- ervaren. Bij mij werkt dat ook zo, des te meer als het over retour gaat.
En als consument lees en hoor je natuurlijk regelmatig dat er stoffen vrijkomen uit plastic-verpakkingen (bv. ftalaten, bisfenol A), dat maakt dat - ondanks betere LCA-studies- plastic een synthetisch gefabriceerd aura blijft hebben."
En Milieu Centraal antwoordde dit:
"Elk verpakkingsmateriaal heeft bepaalde voor- en nadelen, en vaak is voor een bepaald product niet zoveel keuze in verpakkingsmaterialen (koekjes blijven langer vers in plastic, koolzuurhoudende dranken kunnen niet in een drankkarton, etc).
Soms heb je echter wel de keuze tussen verschillende materialen, zoals glas en plastic. Glas heeft een wat luxere uitstraling (daarom zit wijn bijvoorbeeld nauwelijks in plastic en drankkarton), en veel mensen denken dat glas milieuvriendelijker is ‘omdat je het kunt recyclen’. Met plastic kan dat inmiddels overigens ook.
Plus dat glas van in principe oneindig voorradige grondstoffen gemaakt kan worden (zand), en plastic moet je van aardolie maken, en dat is een eindige grondstof.
Plus dat je plastic vaak als zwerfafval ziet, en het kan bijdragen aan de ‘plastic soep’. Bij glas is dat veel minder het geval, omdat het geen meeneemverpakking is.
Per kg materiaal is de klimaatbelasting van glas beter dan van kunststof (bij de huidige inzamelpercentages van beide materialen), maar per toepassing (fles, pot) niet, omdat je meer glas nodig hebt (voor dranken is het gewicht meen ik 10x zo hoog dan wanneer je plastic gebruikt).
Wij hebben een keer laten uitrekenen dat als voor dezelfde toepassing de verpakking van glas 6x of meer zwaarder is, plastic klimaatvriendelijker is.
Kortom, plastic heeft een imagoprobleem, glas niet."
Afval-dilemma's in de praktijk
1. BouillonWat doen we nu met bouillon?
Koop ik telkens een nieuwe glazen pot of koop ik hervulverpakkingen?
Met een glazen pot heb ik zelf geen afval in mijn vuilniszak omdat de lege pot naar de glasbak gaat en het deksel naar de inzameling van metaal. Dus als ik zo min mogelijk afval wil, kies ik voor deze optie.
Maar voor een hervulverpakking is minder energie nodig dan voor een glazen pot, dus vanuit milieu-oogpunt kies ik weer voor een hervulverpakking?
2. Appelstroop
Wij zijn gek op appelstroop, door de havermout en op pannenkoeken, mmmm.
Maar kopen we deze voortaan in een glazen pot met metalen deksel, waarbij we dus geen afval in onze vuilniszak hebben?
Of in een kartonnen beker met plastic deksel, wat veel minder energie kost om te produceren dan een glazen pot?
3. Kokosolie vs olijfolie
Nog een dilemma dat zich bij ons voordoet, bakken we in kokosolie of olijfolie? En ik wil nu enkel het afval-aspect bespreken.
Olijfolie zit in glazen flessen en kokosolie in plastic emmers. Glas is te recycleren, maar heeft een grotere productiekost wat betreft energie.
Plastic is onafbreekbaar maar kost weer minder energie om te produceren.
Bea Johnson: enkel afval, niet eco
Laatst was ik naar een lezing van Bea Johnson gegaan, zij woont in Amerika en heeft slechts één pot afval per jaar! Ik was natuurlijk heel benieuwd naar haar verhaal.
Wat mij gelijk opviel is dat zij zich enkel richt op afvalbesparing, terwijl wij met ons gezin op alle aspecten zo ecologisch mogelijk willen leven, wat soms ook dilemma's of positief gezegd uitdagingen geeft.
Voorbeeld: Wasmachine
Afgelopen jaar ging onze wasmachine na 12 jaar stuk. We hadden hem al drie maal laten repareren, maar de reparateur zei tegen ons dat het apparaat gewoon zijn tijd gehad had en dat hij geen vierde maal meer zou langskomen.
Dus toen hij het echt helemaal begaf, op zoek naar een andere wasmachine.
Omdat wij ons energie- en waterverbruik zo laag mogelijk willen houden, op zoek naar het meest zuinige model. En dat was dus een nieuw exemplaar dat helaas geleverd werd met piepschuim aan de boven- en onderkant.
Mijn vraag aan Bea was hoe zij dit zou oplossen?
Waarop ze antwoordde dat zij een tweedehands exemplaar zou kopen om zo geen afval te hebben. Als je enkel focust op het afval-aspect, is dat inderdaad de beste oplossing.
Maar als je net als wij ook gericht bent op energie- en waterbesparing wordt het en gecompliceerder verhaal.
Voorbeeld: Pen
Ander voorbeeld is dat Bea een hervulbare pen heeft.
Als al mijn pennen ooit leeg zijn, ga ik uiteraard ook een hervulbare pen aanschaffen. Maar zolang ik hier nog een etui vol met wegwerp-pennen heb liggen, wil ik die eerst opmaken. Dat betekent dat ik de komende jaren nog wel een paar pennen per jaar als afval zal hebben.
Want ik vind het ook niet juist om mijn voorraad pennen weg te geven en een hervulbare pen aan te schaffen om zelf zo geen afval meer te hebben. Want is geen afval verminderen maar slechts afval verplaatsen en dat vind ik een beetje vals spelen.
Relativering en vraagstelling Zero Waste
Ik wil absoluut niet pleiten vóór het gebruik van plastic. Ik ben zelf namelijk ook een groot tegenstander van plastic!Ik wil alleen bewust maken dat het gehele vraagstuk van afval besparen niet alleen praktisch, maar ook theoretisch een niet zo gemakkelijke kwestie is.
Zero waste is dus een relatief begrip, het is enkel zero waste wat betreft "restafval" en dat is een hele knappe prestatie, maar geheel zero waste bestaat volgens mij niet.
En de vraag die ik mijzelf dus stel:
Is het wel zo milieuvriendelijk om zero waste wat betreft restafval te leven?Of is het wat betreft milieu-impact van verpakkingsmaterialen beter
om soms toch voor een verpakking te kiezen
die tijdens zijn levencyclus minder energie kost
maar wel in de restafvalzak belandt?
Afval weren uit je eigen afvalzak is een goede eerste stap. Maar we moeten daarnaast ook verder kijken en de gehele levenscyclusanalyse van alle verpakkingen in acht nemen. En dus niet enkel plastic, maar alle verpakkingen zo veel mogelijk minimaliseren!
Op naar een hoopvolle en afvalarme toekomst!
Verleidt betere afvalscheiding tot meer afval?
Afval wordt steeds beter gescheiden, vroeger had je enkel glas, papier, groen en rest-afval.Tegenwoordig heb ik al 15 verschillende categoriën!
Hier in d'Ardennen moesten we altijd ons PMD-afval (Plastic flessen, Metaal, Drinkkartons = tetrapakken) allemaal gescheiden naar het containerpark brengen (voor de Nederlanders: containerpark = milieustraat).
Maar sinds een jaar krijgen we de "blauwe zak" waar al het PMD gezamelijk in kan. En er mag zelfs nog meer in dan enkel het gebruikelijke PMD, zoals plastic bloempotjes en chipszakken.
Trouwe lezers van mijn blog weten dat toen ik mijn halve afvalzak van 2015 ging uitpluizen zeker de helft uit chipszakken bestond. Het volgende jaar zijn we daardoor veel minder chips gaan eten om zo minder afval te hebben (en ook om zelf af te vallen, hahaha).
Als mensen me vragen wat ik moeilijk vind aan Zero-Waste leven, antwoord ik altijd: CHIPS!
Dus toen ik zag dat chipszakken in de PMD-zak mochten en dus niet meer als "rest-afval" gelden, dacht ik gelijk: "Yes, nu kunnen we weer chips eten!"
En daar schrok ik van, dat zelfs ik als Zero-Waste-persoon zo redeneerde...
Die gescheiden afval-inzameling geeft je een gevoel dat het dan plots minder erg is als afval, want het kan nu toch gerecycleerd worden.
Als milieubewuste burger waak ik ervoor daartoe niet te vervallen. Maar ik hoor vaak dat mensen die redenering helaas wel gebruiken. Zo zet het gescheiden afval-inzameling dus geen zoden aan de dijk. Dit heet het Rebound-effect.
Voorbeelden Rebound-effect
VervoerOver dat Rebound-effect schreef ik al eens eerder in mijn blog
Onze nieuwe auto is niet milieuvriendelijk.
Verlichting
En tijdens mijn Eco-weekenden vertel ik altijd dat het goed is dat destijds spaarlampen en nu ledlampen minder verbruiken, maar als mensen daardoor het licht langer aan laten staan "want het verbruikt toch bijna niets", dan gaat alle milieuwinst om apparaten zuiniger te maken verloren door ons gedrag.
Zonnepanelen
Hetzelfde geldt voor zonnepanelen, veel daken liggen er vol mee en dat is natuurlijk super, maar als we daardoor meer stroom gaan verbruiken "want het is toch groen en gratis", dan schiet het natuurlijk niet op.
Oplossing Reboud-effect: mind-set
Daarom ben ik een voorstander van technologische innovatie én gedragsverandering.Geweldig die innovaties om zuinigere apparaten te realiseren, zonnepanelen voor iedereen haalbaar te maken en afval beter te kunnen recycleren.
Maar dan zullen wij ook ons best mogen doen om ons gedrag aan te passen.
Zo creëer je een dubbele winst: verbetering qua technologie én mentaliteit!
Dus laten we er voor zorgen dat betere afvalscheiding,
niet (ver)leidt tot meer afval,
maar naar meer zero-waste!
↓
Hoe wij één bokaal afval per jaar realiseren en tips hoe ook jij afval kan besparen, lees je hier.
Even ter verduidelijking:
Die chipszakken dienen hier als metafoor om mijn standpunt te verduidelijken dat zelfs ik in de verleiding kwam om producten met afval te kopen omdat het verpakkingsmateriaal nu gerecycleerd kan worden.
Hoef dus geen tip dat ik zelf chips kan maken door aardappelschijfjes in de oven te bakken ;-)
Anekdote: Dit jaar hadden we heel veel afvalzakken...
Maar deze waren niet van ons eigen afval hoor ;-)Mijn vriend is een fanatieke zwerf-afval-ruimer en in Wallonie wordt jaarlijks een zwerf-afval-opruim-weekend georganiseerd, hij en Hugo hadden traditiegetrouw weer meegedaan en hadden een "oogst" van 17 zakken!
