Het was een ramp, onze houten kozijnen lekten, als het regende en waaide, stroomde het water naar binnen. Ze moesten dus dringend vervangen worden.
We dachten in eerste instantie aan houten kozijnen en driedubbel glas, veronderstelden dat dat de meest ecologische optie was. Maar dat bleek niet zo te zijn…
→ 
Kozijnen
Qua materiaal voor de kozijnen heb je de keus uit:
- hout
- aluminium
- pvc
En die drie materialen scoren verschillend op de volgende aspecten qua duurzaamheid:
| Hout | Aluminium | PVC | |
| Isolatie | – | – | + |
| Onderhoud | – | + | + |
| Natuurlijk materiaal | + | + | – |
| Prijs | – | – | + |
Potverdorie, de veronderstelde eco-favoriet hout scoort dus het slechtste en pvc het beste?
Dit hadden we totaal niet verwacht!
Wat doen we nu?
Toch kiezen voor hout omdat dit een natuurlijk materiaal is ondanks dat dit het slechtste scoort?
Of gaan we ons standpunt over hout herzien en objectief kijken naar alle opties?
We kozen voor het laatste.
Uiteraard was een natuurlijk materiaal voor ons belangrijk, maar ook isolatie en onderhoud.
Isolatie
- We wonen in de Ardennen, waar het in de winter soms -18°C kan zijn en een meter sneeuw kan liggen voor een paar weken (al wordt dat de laatste jaren wel steeds minder). Maar het kan hier dus goed koud zijn.
- We wonen in een vrijstaand huis, wat kouder is dan een rijtjeshuis of appartement.
- De beste manier om je huis te verwarmen, is door het goed te isoleren!
De isolatie-waarde van een materiaal wordt uitgedrukt in U-waarde.
En hoe lager de U-waarde, hoe beter dat het isoleert.
– de Uf-waarde (frame) is de isolatie-waarde van het kozijn.
– de Ug-waarde (glass) is de isolatie-waarde van het glas.
– de Uw-waarde (window) is de isolatie-waarde van kozijn en glas samen.
De isolatie-waardes van de verschillende materialen voor kozijnen:
| Hout | Aluminium | PVC | |
| Isolatie (Uf-waarde) | 2.4 | 2.6 | 1.8 |
Waarom isoleert pvc zoveel beter dan hout?
Omdat er luchtkamers in zitten en die geven dus die isolerende werking.
Onderhoud
Mijn vriend en ik zijn geen klussers en het is hier dus niet bepaald gezellig als er geklust moet worden 😉
Houten kozijnen moet je verven of beitsen en dat moet in de zomer gebeuren.
Maar in de zomer hebben we onze handen (en hoofd) al vol met de moestuin.
Plus willen we dan genieten van het prachtige weer en wandelen, fietsen, zwemmen, kayakken, suppen en een boek lezen in de tuin!
Dat is toch allemaal veel leuker dan op een ladder staan om de kozijnen te verven?
Dus voor ons was onderhoud of beter “geen-onderhoud” ook een heel belangrijke factor.
 |
 |
| V | V |
 |
 |
| V | V |
 |
|
| X | |
Hout niet zo duurzaam als gedacht
Omdat hout een natuurlijk materiaal is, gingen we er van uit dat het goed was en pvc slecht.
Maar zo zwart-wit bleek het niet te zijn:
- Hardhout komt van ver en moet dus over lange afstand getransporteerd worden, wat ook een impact heeft op het milieu.
- Houten kozijnen hebben een minder lange levensduur, dien je dus eerder te vervangen en dat betekent extra grondstoffen.
- Houten kozijnen moeten behandeld worden met verf, lak, beits of olie, die producten hebben ook een impact op het milieu.
- PVC en aluminium kunnen als grondstof gerecycled worden, hout echter niet.
Onze keuze voor de kozijnen
Uiteindelijk kozen we voor pvc-kozijnen.
Nee, dit had ik vantevoren nooit kunnen bedenken.
Zo zie je dus dat natuurlijk en duurzaam niet altijd hetzelfde betekenen!
Glas
Geen driedubbel glas
We dachten aan driedubbel glas, overal wordt momenteel verkondigd dat dit de beste optie is.
Maar alle aannemers raadden ons dat af…
Ze zeiden dat dit enkel interessant was voor nieuwbouw huizen, die voldoen aan de huidige isolatienormen. Maar dus niet voor ons huis van al bijna 20 jaar oud.
En driedubbel glas is veel duurder dan dubbel-glas wat in ons “oude” huis dan weggegooid geld zou zijn.
Driedubbel glas wordt soms ook drievoudig of triple glas genoemd.
HR-glas
Dus we kozen voor hoogrendementsglas: HR-glas.
Bij normaal dubbelglas is de spouw gevuld met droge lucht.
Bij HR-glas zit in de spouw argon-gas en het heeft een warmte-reflecterende coating op één van de glasplaten.
Dit HR-glas heeft een Ug-waarde van ongeveer 1,1 W/m²K.
Let op met de benamingen van HR, HR+ en HR++ !
Want wat 10 jaar geleden gold als HR++ is door de innovaties aan isolatie en door de steeds strengere normen, nu nog slechts HR. Oftewel HR, HR+ en HR++ zijn relatieve waarden.
Kijk dus vooral naar de Ug-waarde, dat is immers een absolute waarde.
Geluidsisolatie
De normale akoestische geluidsisolatie van het glas is:
- 4 – 15 – 4:
glasplaat 4 mm, spouw 15 mm, glasplaat 4 mm
akoestische geluidsisolatie: 29 dB
Maar ik ben nogal erg gevoelig voor geluid, dus ik wilde extra geluidsisolatie.
Daarbij waren er de volgende opties:
- 4 – 15 – 6:
glasplaat 4 mm, spouw 15 mm, glasplaat 6 mm,
2 glasplaten 4+6 mm zijn asymmetrisch (ipv 4+4 mm) = meer akoestische demping
akoestische geluisisolatie: 35 dB - 3.3.2 – 15 – 4:
2 glasplaten van 3 mm + 2 lagen geluidswerende folie, spouw 15 mm, glasplaat 4 mm
akoestische geluisisolatie: 36 dB - 4.4.2 – 15 – 4:
2 glasplaten van 4 mm + 2 lagen geluidswerende folie, spouw 15 mm, glasplaat 4 mm
akoestische geluisisolatie: 37 dB
Liefst had ik de laatste optie, maar je raadt het vast al, hoe betere geluidsisolatie, hoe duurder. Dus we kozen voor 3.3.2 – 15 – 4.
Gelaagd glas met een geluidswerende folie is niet enkel beter voor de akoestische isolatie, het is ook veiliger, want dit zorgt ervoor dat het glas bij een breuk niet versplintert, de glasscherven blijven namelijk aan de folies kleven.
En het is tevens inbraakwerend.
Realisatie
Lokale aannemer
Er bestaan verschillende grote firma’s die door heel Belgie of Wallonie ramen installeren.
Wij vonden het echter belangrijk om een lokale aannemer te steunen.
En we kozen niet voor de goedkoopste aannemer, maar voor de vriendelijkste, die de tijd nam om alle opties goed uit te leggen, dat was wel wat duurder maar dat vonden wij het zeker waard.
Geen serre/veranda, maar vergroten raampartij van tuindeuren
We wilden meer licht in de huiskamer, dus we dachten eerst om een veranda/serre aan te bouwen.
Omdat in Vlaanderen en Nederland de begrippen “serre, veranda & kas” verschillende betekenissen hebben, hier even een verduidelijking:
| Vlaanderen | Nederland | ||
| 1. |  |
Veranda | Serre |
| 2. |  |
Serre | Kas |
| 3. |  |
Overkapping | Veranda |
Ik bedoel dus de eerste optie.
Maar toen dacht ik: “Ik wil helemaal geen groter huis, ik wil enkel meer licht.”
Dus besloten we de raampartij van de huidige tuindeuren uit te breiden.
Situatie voor de verbouwing:
Hier zie je de oude raampartij in de nieuwe raampartij:
Een deel van de muur moet worden uitgebroken voor die grotere raampartij en daarbij moet er ook een extra poutrel (stalen draagbalk) worden geplaatst:
Een jaar later hebben we het huis opnieuw laten verven en nu ziet het er zo uit:
En die grotere ramen geven in het voorjaar ook een mooie opkweek-plek!
Onze cijfers
| Maximum U-waarden | ||||
| Belgie | Nederland | Onze cijfers | ||
| Kozijnen: | Uf-waarde | nvt | nvt | 0.92 |
| Glas: | Ug-waarde | 1.1 | 1.1 | 1.0 |
| Raam: | Uw-waarde | 1.5 | 1.5 | 1.12 / 1.21 |
Yes, we scoren beter dan de verplichte norm!
Conclusie
Dat deze ramen beter isoleren is heel duidelijk. Vroeger hadden we condens op de binnenkant van de ramen. Nu hebben we soms ’s ochtends condens op de buitenkant van de ramen, een teken dat de ramen goed isoleren!
De enige bedenking die ik heb, is dat ik achteraf gezien voor nog meer geluidsisolatie zou hebben gekozen. De geluidsdemping is absoluut meer dan eerst, maar ik had gehoopt dat die “3.3.2 – 15 – 4” minder buitengeluiden zou doorlaten. Vantevoren kon ik echter natuurlijk niet weten hoeveel dit glas het buitengeluid extra zou dempen, want je kan het niet even testen.
We zijn echt ontzettend blij met onze nieuwe ramen!
- Geen lekkages meer
- Betere warmte-isolatie
- Betere geluids-isolatie
- Niet meer hoeven verven
- Veel meer licht in de huiskamer
Disclaimer
Deze blog is geschreven op basis van bronnen die openbaar zijn voor particulieren.
Want ik heb geen toegang tot de nieuwste innovaties en cijfers die enkel beschikbaar zijn voor eco-architecten, passiefhuis-platformen, betalende onderzoekssites, etc.
Heb je een andere visie? Mail me dan even met jouw bronnen, links of cijfers.
Lees ook:
– Duurzame vloeren
– Eco-verf
– Dak-isolatie: voorbereidingen
– Dak-isolatie: realisatie
– Onze nieuwe kachel
Vind je deze blog inspirerend?
Steun onze vereniging, word donateur en geniet van de voordelen!
Mijn nieuwe blogs over onze eco-lifestyle in je mailbox?
Schrijf je dan in op de Nieuwsbrief.
Of neem een kijkje in mijn Webwinkel of Boekenwinkel waarmee je onze vereniging ondersteunt zonder dat het jou extra geld kost.
Hi Evelien,
Wederom een mooi artikel! Bovendien ben ik blij met je weloverwogen conclusie. Gevoelsmatig zou je het liefst kiezen voor natuurlijke materialen, maar helaas geld dit voor heel veel items niet als de meest duurzame keuze.
Het belangrijkste is bij de keuze voor het gebruik van diverse materialen, om alle feiten (zonder vooroordeel) op een rij te zetten. Vervolgens ga je alle plussen en minnen tegen elkaar wegstrepen (zoals jij ook hebt gedaan) en naar de lange termijn kijken.
Het woord duurzaam wordt vaak verward met groen/ecologisch en heeft daarbij zijn letterlijke betekenis verloren. Plastic is in basis een prachtige grondstof. We gebruiken het helaas teveel op de verkeerde manier.
@Jan: Merci voor je compliment!
Hoi, wat is je bron van die vergelijking.
Ik heb hier (voor werk) flink op gezocht, er is 1 rapport opgesteld door de plastickozijnfabrikanten dat door flinke lobby bij beleidsmakers is gekomen.
Een tegenrapportage van de houtkozijnmakers kreeg gen tractie.
Met onderhoud gaan houten kozijnen een eeuw mee, dat gaat pvc niet redden.
De duurzaamheid laat de industrie op basis van goede recycling er goed uitzien, maar itt bij zonnepanelen etc is er geen achterliggend recycling programma opgezet dus het is onduidelijk of het nu niet gedowncycled aan het worden is of erger.
Kan helaas de wetenschappelijke onderzoeken zo niet vinden, ik deed de analyse bijna een half jaar geleden maar echt onderzoek komt uit op lokaal hout als duurzaamste oplossing zelf met elke vijf jaar verven.
@Wim: Ik heb uiteraard diverse en objectieve bronnen geraadpleegd, dus niet van kozijnen-fabrikanten…
Wel vreemd trouwens, je vraagt mij om bronnen, maar tegelijkertijd beweer je iets waarvan je zelf de bronnen niet kan vinden?
Onze oude kozijnen waren van hout (bijna 20 jaar) en zoals ik al schreef, ze lekten aan alle kanten en de regen stroomde binnen, ondanks dat we ze om de twee jaar in de verf zetten.
Dus wat je schrijft over goed onderhoud en dat houten kozijnen dan lang meegaan, daar ben ik uit eigen praktijkervaring niet mee akkoord.
De grondstoffen van pvc-kozijnen worden zeker al gerecycled!
Je kan daar op internet diverse programma’s over vinden.
Zoals bij alle recycling, is het inderdaad altijd downcycling, maar dat is een eigenschap van recyclen in het algemeen en heeft niets met kozijnen te maken.
En re/down-cyclen (pvc) is nog altijd beter dan niet hergebruiken (hout).
Nog een aanvulling: Evelien geeft aan dat hout niet recyclebaar is. Ik zou zeggen de natuurlijke producten per definitie recyclebaar zijn, nl door de natuur zelf. Bomen kunnen zich altijd weer vermenigvuldigen. Dus dat lijkt mij geen goed argument.
Niet natuurlijke producten belasten de aarde en het leven sowieso. Kijk alleen maar naar de micoplastic die we nu in het milieu hebben en inmiddels ook in onze lichamen.
Het is altijd naar zogenaamde feiten altijd een kwestie hoe je het grotere geheel en daarmee duurzaamheid bekijkt.
@Agnes: Begrijp me goed, ik ben ook geen “fan” van plastic/pvc.
Het is dus een dilemma: kies je voor natuurlijke materialen die minder isolerend zijn of voor niet-natuurlijke materialen die beter isolerend zijn?
Wat we ook hadden gekozen, alle materialen hadden hun voor- en nadelen.
En ik had zelf dus ook niet gedacht dat we pvc zouden kiezen, maar als je dan naar alle cijfers kijkt in plaats van enkel naar het eco-dogma “plastic=fout”, dan komt er een andere oplossing dan verwacht.
Houten kozijnen zijn niet recycleerbaar, want die grondstof kan niet hergebruikt worden.
Het hout is immers behandeld met verf of lak of beits, waardoor het geen natuurlijk materiaal meer is, dus niet “aan de natuur terug gegeven” kan worden en het gewoon afval is.
Van aluminium en pvc kozijnen kan de grondstof wel gerecycleerd worden.
Als jij een bron hebt waaruit blijkt dat houten kozijnen wél gerecycleerd kunnen worden, mag je me die uiteraard mailen of hier posten.
Maar zoals onderaan de blog vermeld, gelieve hier geen zaken beweren zonder bronnen, cijfers of links.
Oude ramen gebruikt voor kweekkasjes/serres?
@Wim: Dat kan zeker, maar hebben we niet gedaan, we hebben al een grote tunnelkas.
En zoals ik al vermeldde, we zijn geen klussers 😉
Heel duidelijke en goed onderbouwde keuze van materialen.
@Floris: Dank!
Dag Evelien, in jullie laatste tabel, blijkt jullie isolatiewaarde nog 50% beter dan in de vergelijkende tabel die jullie gebruiken. Als je die vergelijkende tabel bekijkt dan lijkt het wel alsof je geen ramen meer kan zetten, alle vermelde waarden daar zijn hoger dan de maximum toegelaten waarden. Deze vergelijkende tabel kan ik maar op één plaats terugvinden en krijg ik nergens bevestigd. Met name bij WarmerHuis, een site die bedoeld lijkt om PVC te promoten. Even verder surfen naar Buldit (bouwgerelateerde websites) geeft voor HOUT een U-waarde van 0.8 – 0.63W/m²K. Dat is DRIE keer MINDER en dus 3 x beter dan jullie (en WarmerHuis) aangeven. Dat PVC kan gerecycleerd worden, lijkt me ook geen argument. De enige vraag die er toe doet: gebeurt het ook? Heb jij al afbraakwerkers het (isolatie)schuim van PVC profielen zien schrapen? Pas vorig jaar bestelde OVAM bij Centexbel een studie hoe gerecycleerde PVC (e.a) kon toegepast worden in bouwtoepassingen. Met andere woorden, als het al recycleerbaar is, het gebeurd nauwelijks en de bouwtoepassingen zijn (vooralsnog) virgin-PVC. Dat maakt de totale balans en jullie keuze misschien niet anders, onderhoud is een sterk argument, maar wel graag op basis van juiste cijfers…
@Luc: Ik kan je niet helemaal volgen wat betreft de cijfers en tabellen die je noemt?
Na lang zoeken vond ik op Buldit de door jouw genoemde U-waarden (was handiger als je me even een link had gegeven), maar dat is de énige site waar ik deze getallen vind, terwijl ik zelf meerdere sites met mijn vermelde U-waarden heb gevonden.
Ik sta open om mijn mening te herzien, maar dan wil ik daar wel bronnen voor hebben!
Als je die hebt, mag je me dat zeker mailen.
Ja, er bestaan al recycling-programma’s voor pvc-kozijnen. Nee, ik heb ze niet zelf het schuim van de kozijnen zien schrapen, maar andere recycling-processen (gft, pmc, etc) heb ik ook niet live gezien?
Ik ga er van uit dat als er een recycling-prgramma bestaat, dat het grotendeels goed gebeurt. Natuurlijk ontstaan er reststoffen, maar dat is kenmerk van recycling in het algemeen, niet enkel bij kozijnen.
Als je zo gaat redeneren, kun je het beste geen kozijnen plaatsen, want dan verspil je uberhaupt geen grondstoffen, maar dan verspil je weer energie aan verwarming en voldoe je niet aan de huidge energie-eisen 😉
Het is dus een compromis vinden tussen isolatie-waarden, natuurlijk materialen, onderhoud, recyclage grondstoffen en voor veel mensen ook budget.
Mooi en oprecht verhaal.
Het is inderdaad soms moeilijk om te kiezen tussen wat je gevoel zegt en wat de harde cijfers zeggen.
De zonnepanelen zorgen al voor een soort van overkapping en dus schaduw in de zomer en wat zon in huis in de winter.
@Hans: Bedankt!
Beste Evelien,
We hebben hier onze ramen ook vervangen door hoog rendementsglas (1.1).
Ik wil gerust aannemen dat deze beter isoleren dan het dubbelglas van vroeger maar ze laten ook minder zonne-warmte (en licht) door en laat dat nu juist de meest ecologische en goedkoopste warmte zijn om een huis te verwarmen. Wanneer de zon weg is kan men nog altijd de gordijnen dicht doen om de warmte binnen te houden.
Dus ik weet niet of het wel zo’n goed idee is om gewoon dubbel glas te vervangen door hoog-rendements glas.
Vele groeten,
Bert
@Bert: We hebben hier verschillende aannemers laten langskomen en eentje vertelde ons hetzelfde verhaal, maar dan over driedubbel glas, dat het zo goed isoleert dat het de gratis zonnewarmte niet meer doorlaat.
Qua licht (lumen) geloof ik niet dat er een verschil is.
Maar we dienen naar het grotere geheel te kijken, wanneer wordt je huis verwarmd door zonnewarmte en wanneer niet?
Meestal niet en dus is het beter om zo goed mogelijk isolerend glas te nemen.
Vooral ’s nachts als het buiten koud is, verliest je huis door de ramen veel warmte.
De isolatie-waarde van gordijnen is alleen nog toepasbaar bij enkel glas, vanaf dubbel glas is hun toegevoegde isolatie-waarde te verwaarlozen.
En wat voor veel (goed geïsoleerde) huizen tegenwoordig ook een probleem blijkt te zijn: oververhitting in de zomer. Dus isoleren doe je niet enkel tegen de kou, maar ook tegen de warmte.
Zoals altijd zet je bijna alles op een rijtje. Duurzaamheid is 1 ding. Waar ik me regelmatig vragen bij stel is hoe gezond het dan ook is. PVC is zonder chemicaliën zeer slecht UV bestand, natuurlijk heeft de industrie daar wat op gevonden maar of het gezond is een andere vraag. Alsook hoeveel restafval zoals fijn stof en dergelijke tijdens recyclage vrijkomt. Dan heb ik liever dat er alu vrijkomt ipv PVC.
Maar ik denk dat jullie ecologische voetafdruk heel heel klein is waar de meeste mensen nooit zullen of willen geraken.
Maw jullie zijn meer dan goed bezig maar wou toch even deze bedenkingen vermelden als redelijk vaste blog lezer.
@Thomas: Merci voor je compliment!
Het was inderdaad een groot eco-dilemma, kiezen we voor isolatie en geen-onderhoud of voor natuurlijke materialen?
Liefst natuurlijk allemaal, maar je dient dus prioriteiten te bepalen.
En alles wat je doet, heeft een impact.
Als je kiest voor natuurlijk materialen, is het minder isolerend en verspil je dus meer energie aan verwarming.
Als je kiest voor pvc, kies je voor niet-natuurlijke materialen, wat ook een nadelige eco-impact heeft.
Ik probeer altijd positief te kijken, want als je hier dagelijks mee bezig bent, zoals ik, zou je er anders wel moedeloos van kunnen worden: Wat je ook doet, alles heeft een impact!
En ik focus me dus graag op de 5 positieve voordelen.
Hallo Evelien,
wat is het mooi geworden!
Wij hebben een tussenwoning uit 1949 met lekkende kozijnen van hout én aluminium. Wel dubbel glas. Het moest vervangen worden en hebben dezelfde vraagstukken gehad als jij. We zijn toch voor kunststof gegaan, omdat we het niet zien zitten om iedere 2 jaar de kozijnen te verven. We zijn geen helden op een ladder. Uiteindelijk zijn we voor triple glas gegaan, op aanraden van een bouwkundige. Van het verlies van zonnewarmte hebben wij geen last, wij hebben tot half november ook niet gestookt.
We hebben gelijk openslaande deuren laten maken en klein raampje door laten trekken, zodat we lekker veel licht in de kamer hebben. We hebben er al zoveel plezier van gehad. Geen herrie meer, geen tocht, en vooral heel veel licht in de winter! En ook wij hebben een lokale partij gevraagd of zij het wilden doen. Het resultaat bij mijn ouders was erg goed en ze werkten goed en zorgvuldig.
En een pluspunt: de oude kozijnen hebben we nog: die gaan we gebruiken voor een tuinkas.
er staat een taalfout in die maar op blijft duiken.
Driedubbel glas is niet het zelfde als drielaagsglas of triple glas.
enkel = 1 laag.
dubbel = twee lagen
drievoudig = drie lagen
driedubbel = 3 x 2 lagen = ZES lagen
viervoudig = 4 lagen
vijfvoudig = 5 lagen enz.
Laten we duidelijk blijven en dingen benoemen zoals ze zijn
Drielaagsglas en triple glas zijn twee benamingen voor het zelde. Glas van 3 lagen.
@Bart: Ik gebruik de term driedubbel glas omdat het door de meeste mensen wél zo genoemd wordt.
Ik vind dit een heel ongenuanceerd en weinig onderbouwd artikel. En er is héél veel verschil in kwaliteit van PVC. PVC werkt enorm en trekt krom, dus daar zit je binnen een jaar of twee opnieuw met tochtende ramen… Heb je veel aan de u-waarde. De u-waardes in je tabel voor aluminium of hout kloppen ook niet, hangt heel veel af van welk model en type, maar kan heus wel beter dan de waarden die je vermeldt.
@Liesbeth: Zoals vermeld onderaan de blog, mag je een andere visie hebben, maar die dan wél onderbouwen met cijfers en bronnen.
Zeggen dat mijn waarden niet kloppen, maar zelf niet met andere waarden en bijbehorende bronnen aankomen, dat is pas niet onderbouwd en ongenaunceerd!
Hoi aEvelien,
Wij hebben onze houten kozijnen alleen ingeölied met lijnzaad olie. Jaarlijks met een doek bijhouden als het droog wordt. Gaat tot nu toe goed.
@Koen: Wij hadden onze hardhouten kozijnen ook altijd goed onderhouden, toch begonnen ze na 15 jaar te lekken.