Welkom > Eco-praktisch > Verwarmen

Verwarmen

Intro

Preventieve acties

Allereerst is het belangrijk zo min mogelijk te verwarmen.
De groenste energie is immers de energie die niet gebruikt wordt!
Dit kan je realiseren door:
  1. Huis isoleren

  2. Zelf warme kleding aan te trekken

    - Koop warme pantoffels: warme voeten is een warm lichaam!

    - Draag thermokleding onder je kledij, je lijkt zo geen mummy en hebt het toch warm

    - Sla dekentje over je schoot als je stilzit (lezen, tv, computer)

  3. Wennen aan een lagere temperatuur

  4. Als je het koud krijgt: bewegen
    - binnenshuis kun je lekker even gaan dansen of de trap op- en afrennen
    - buiten wandelingetje maken, trampoline of touwtje springen
      extra voordeel: in verhouding tot koude buitentemperatuur valt binnen dan reuze mee

Warme voeten

Ik zit veel achter de computer en op mijn werkkamer is het niet zo warm (12°C). Door het stilzitten had ik makkelijk last van koude voeten.
Had, want ik heb daar geweldig effectieve en simpele oplossing voor bedacht.

pantoffel1

Ik heb een grote pantoffel waar je met twee voeten tegelijkertijd in kan. En daar doe ik dan een warmwater-kruik in. Je voetjes gaan zo echt gloeien, zalig!

pantoffel2

Eerst zette ik mijn voeten enkel op een kruik (dus zonder pantoffel), dan werden ze van onderen warm maar van boven bleven ze koud. Door de kruik in de pantoffel te steken, zijn mijn voeten zowel van onder als van boven heerlijk warm!
En als je warme voeten hebt, heb je het echt niet koud meer.

Die grote sloffen heb je in allerlei uitvoeringen:

En ik heb er een rubberen kruik ingestoken, dat vond ik fijner dan een metalen ronde versie, omdat de rubberen kruik plat is en je zo dus je voeten er op kan zetten. Plus is een rubberen kruik ook zachter.

Zo kan ik dus gerust een dag lang werken op mijn (niet zo warme) werkkamer.

We hoeven niet zozeer ons huis te verwarmen,
het is veel efficiënter dat we onszelf verwarmen!

Convectie- en stralingswarmte

Er bestaan twee verschillende manieren van verwarmen: convectie- en stralingswarmte.
Als de lucht wordt opgewarmd, heet dit convectiewarmte, zoals bijvoorbeeld bij een centrale verwarming het geval is.
Dit is een ander type warmte dan van houtkachels, zij leveren stralingswarmte, dat vergelijkbaar is met warmtestralen van de zon.

Convectiewarmte

Voordelen

Nadelen


Stralingswarmte

Voordelen

Nadelen


Meer info over dit onderwerp kun je lezen in het boek Stralingsverwarming.


Mogelijkheden

Overzicht mogelijkheden

Er zijn vele mogelijkheden om je huis te verwarmen:

CV-ketel Houtkachels Overige kachels Innovaties
gas open haard* gaskachel HRe-kachel
mazout (stookolie) staal* elektrische kachel warmtepomp
pellets gietijzer infrarood-panelen
massakachels:
- tegelkachel
- speksteenkachel
- leemkachel
- rocket mass heater
pelletkachel

* Deze zouden verboden moeten worden!


Centrale Verwarming

De centrale verwarming is de meeste gebruikte manier om te verwarmen.
Toch heeft deze wel wat nadelen:


Houtkachels

Er is een zo groot aanbod aan houtkachels dat je door al dat hout en bijbehorende bomen, het bos niet meer ziet. Daarom hier een overzicht.


Open haard

Kun je dit nog een kachel noemen?
Deze zouden gewoon verboden moeten worden!


Stalen kachels

Dit zijn van die kacheltjes die je voor een paar honderd euro bij de bouwmarkt kunt kopen.
Het zijn de meest gebruikte houtkachels, want veel mensen willen een gezellig vuurtje in hun huiskamer en ze zijn relatief goedkoop.
Maar ze zijn totaal niet efficient en daardoor veroorzaken ze dus veel fijnstof.

Ook deze kachels zouden verboden moeten worden, want het zijn dit soort modellen die een vervuilend imago aan houtkachels geven.


Gietijzeren kachels

Deze kachels hebben een laag rendement omdat in de kachel de temperatuur niet hoog genoeg oploopt om een volledige verbranding te krijgen.
Plus hebben ze de mogelijkheid om de zuurstoftoevoer te regelen. Door de zuurstoftoevoer dicht te schuiven, gaat het vuur smoren. De verbranding verloopt dan onvolledig, er komen vervuilende stoffen vrij en dat kan leiden tot een dodelijke koolstofmonoxide-vergiftiging.


Er zijn ook gietijzeren kachels verkrijgbaar die bekleed zijn met spekstenen, deze kachels worden dan verkocht als zogenaamde speksteenkachels. Maar dit zijn dus niet de échte speksteenkachels!
Ze zijn dan ook niet met de echte massieve speksteenkachels te vergelijken inzake behaaglijke en gezonde stralingswarmte, rendement, milieu.


Massa-kachels

Massa-kachels is een verzamelnaam voor tegelkachels, speksteenkachels en leemkachels, want ze bestaan alledrie uit veel massa.

In die massa-kachels is er sprake van een tegenstroom-principe:
De hete rookgassen worden vanuit de stookruimte via kanalen door de kachel geleid. Op dit lange traject wordt de warmte van de rookgassen aan de stenen af gegeven, voordat ze door de schoorsteen naar buiten gaan. Zo ontstaat een hoog rendement van de stookbeurt.
Maar iedere massa-kachel verschilt in materiaal, kanalen en verbrandingskamer. Er zijn onderling veel variaties!

De stookkamer van een massa-kachel is gebouwd van vuurvastbeton, ook wel chamotte genoemd.


Tegelkachel

Een tegelkachel is een massieve kachel die met tegels bekleed is. De tegelkachel heeft een vierkante tot rechthoekige vorm. Je kan ze thuis laten bouwen, maar er zijn ook doe-het-zelf-pakketten beschikbaar waardoor de aankoopprijs veel lager is.
Het voordeel van een tegelkachel is dat deze ook verhuisbaar is.

Je kan er natuurlijk voor kiezen om een tegelkachel te bekleden met leem vanwege de natuurlijke uitstraling en/of de vochtregulerende eigenschappen.


Speksteenkachel

Speksteenkachels zijn een duurdere variatie van de tegelkachel. In plaats van met normale tegels, zijn ze dus met speksteen bekleed omdat deze veel warmte kan opnemen en weer langzaam afgeeft.

Mijn persoonlijke mening is dat een speksteenkachel een beetje een elitaire kachel is, omdat speksteen duur is wordt hij zo geprezen en ook verheven tot een statussymbool. Maar (goedkope) leem heeft dezelfde eigenschappen.
Daarnaast vind ik ze ook gewoon helemaal niet mooi, net alsof er een immense grafzerk in je huiskamer staat.


Leemkachel

Een leemkachel is opgebouwd uit leemstenen en ook afgewerkt met leem. Daardoor zijn alle mogelijke vormen en creaties mogelijk, van strak modern tot ronde organische vormen.
Ook is het daardoor mogelijk om een leemkachel uit te breiden met een verwarmde zitbank en eventueel een bakoven er in te bouwen.

Een leemkachel heeft door de leemstenen en de afwerking met leem een grotere massa dan een tegelkachel en kan daardoor meer warmte accumuleren. Hierdoor is het rendement van een leemkachel hoger dan dat van een tegelkachel.

Leem heeft als bijkomend voordeel dat het vocht kan opslaan en weer kan afgeven. Wat dus voor een drogere lucht en zo een gezonder binnenklimaat zorgt.

Een leemkachel bestaat niet in kant-en-klare-pakketten en wordt altijd ter plaatse gebouwd.

Belangrijk is wel dat de leemstenen gemetseld zijn met leemmortel en niet met cement, omdat cement door de hoge temperatuur die bereikt wordt op den duur verpulvert.

Deze drie foto's zijn afkomstig van Vuurmeesters


Verschillen tegelkachel versus leemkachel


Rocket Heater
Een Rocket Heater heeft een ander verbrandingsprincipe dan een tegel- of leemkachel. Want een tegel- of leemkachel heeft een verticale verbrandingskamer, de gassen gaan dus gelijk omhoog.
Terwijl een Rocket Heater een horizontale verbrandingskamer heeft, waarbij de gassen dus opzij geleid worden. Omdat op deze manier de opstijgende gassen in de afgesloten verbrandingskamer gedwongen worden zijwaarts te gaan en dus in het vuur te blijven, kunnen ze niet ontsnappen en heb je zo een nog optimalere verbranding.
Daardoor heeft deze kachel een nog hoger rendement in verhouding tot een leemkachel en is dit dus de kachel met het hoogst haalbare rendement!
Bij een Rocket Heater is er altijd een bank (of blok) aan verbonden omdat in deze massa de warmte wordt opgeslagen en weer langzaam wordt afgegeven, net zoals bij een leemkachel.

Verschillende modellen Rocket Heaters

  1. De oorspronkelijke "Rocket Mass Heater" waarbij oliedrum, -vat of -ton gebruikt wordt.
    En waar een open verticale verbrandingskamer aanwezig is (zie opening voor het vat op onderstaande foto).

  2. Ook is er "Rocket Batch Box", dit is de tweede generatie Rocket Mass Heaters.

    Hierbij is er geen open verticale verbrandingskamer maar een afsluitbare grotere horizontale stookruimte. Waarbij je geen risico loopt dat de rook bij te weinig trek (voorbeeld bij mistig en windstil weer) terugslaat in de kamer, wat je bij een Rocket Mass Heater wel kunt hebben.
    Door de grotere stookruimte hoef je de kachel ook minder vaak te vullen.

    En het olievat, ook wel de bell genoemd, is vervangen door een gemetselde ruimte.

    Op bovenstaande afbeelding het zij-aanzicht van een Rocket Batch Box.

    Door deze eigenschappen ziet deze kachel er uit als een leemkachel.

  3. Natuurlijk zijn er ook kachels die een combinatie van bovenstaande twee modellen zijn.
    Zoals een model met een afsluitbare horizontale stookkamer maar wel met een olievat.


Waarom de naam "Rocket"?
Als je het principe van deze kachel, dus een horizontale verbranding heel simpel uitvoert, dan spuiten de vlammen eruit. Net zoals bij een raket, vandaar.


Fornuizen
Houtgestookte fornuizen op basis van het rocket principe zijn uiteraard ook mogelijk.


Verschillen tussen de twee modellen Rocket Heaters

Het voordeel van de Rocket Mass Heater is dat deze niet alleen langzaam warmte afgeeft door de opgeslagen massa maar ook snel (convectie)warmte verspreidt door het dunne olievat.
Dit is handig, dat je zowel snelle convectiewarmte als trage stralingswarmte hebt, als je bijvoorbeeld na een paar dagen in een koud huis komt en je dus niet een paar uur hoeft te wachten tot het er warm wordt.
Anderzijds de geringe warmte die snel afgegeven wordt bij een Rocket Mass Heater, wordt in een Rocket Batch Box net als het grootste gedeelte van de warmte, ook opgeslagen in de massa, wat dus veel rendabeler is omdat je er dan langer profijt van hebt.

De Rocket Mass Heater heeft een kleine verbrandingskamer waardoor je vaak kleine stukjes hout moet bijvoeren, terwijl je bij een Batch Box slechts eenmaal per dag een flinke hoeveelheid hout in de stookkamer hoeft te doen.

Een Batch Box heeft een afgesloten stookkamer met een deurtje, waarbij je geen risico loopt dat de rook bij te weinig trek (voorbeeld bij mistig en windstil weer) terugslaat in de kamer wat je bij een Rocket Mass Heater wel kunt hebben.

Een Rocket Mass Heater oogt door het olievat alternatiever dan een Rocket Batch Box, voor sommigen is dat een minpunt, voor anderen een pluspunt.

Een Rocket Mass Heater is zeer goedkoop te realiseren, voor een paar honderd euro kun je er een zelf bouwen of laten bouwen. Een Rocket Batch Box is duurder in uitvoering.


Pellet-kachels

Dit zijn kachels die werken op houtpellets, deze worden in de kachel verbrand en de daarbij ontstane warme lucht wordt met een ventilator in de woonruimte geblazen.
De kachel heeft een elektronisch regelsysteem voor automatische ontsteking, uitdoving en ingebouwde (klok-)thermostaat. En ze zijn vaak uitgerust met een instelbaar weekprogramma waardoor de kachel zichzelf op gezette tijden in- of uitschakelt.

Overwegingen

Technische info

Zuurstof-toevoer
De nodigde zuurstof voor de verbranding in de kachel kan van binnen of buiten gehaald worden: Verbrandingskamer
De verbrandingskamer dient te bestaan uit vuurvastbeton, ook wel chamotte genoemd, omdat hierin temperaturen van meer dan 1000°C bereikt kunnen worden.
Van sommige slechte tegel- of leemkachels is de verbrandingskamer van gietijzer, maar dit geleidt de warmte teveel, waardoor die warmte dus aan het omringende kanaal wordt afgegeven en op deze manier niet de noodzakelijke hoge temperatuur bereikt wordt om tot een volledige verbranding te komen.
Of een kachel een volledige verbranding heeft, kun je controleren aan een schone verbrandingskamer, want daarbij ontstaat geen roet.


Overige kachels

Gas-kachels

Naast een centrale verwarming die op gas werkt, zijn er ook nog andere gas-kachels.
Je hebt de ouderwetse losstaande gaskachels en ook gas-radiatoren die je vroeger vaak zag.

   

Maar er zijn ook hedendaagse gaskachels die lijken op houtkachels, alleen branden ze dus op gas. Hiervan heb je losstaande en inbouw-modellen. Beide in traditionele als in moderne versies. En soms kun je de intensiteit zelfs met een afstandsbediening regelen.

Als je slechts één ruimte hoeft te verwarmen is een gaskachel vaak zuiniger dan een centrale verwarming. Indien je meerdere ruimten tegelijk gaat verwarmen in huis dan is de cv installatie zuiniger.
Veel gaskachels worden voornamelijk gebruikt voor sfeer en op de tweede plaats als verwarming. Dit zijn dan eigenlijk gashaarden. En hierbij geldt dat sfeer gelijk staat aan inefficiënte verbranding.
Want bij het verbranden van gas betekenen blauwe vlammen de juiste hoeveelheid verbrandingslucht. Voor sfeer wil je gele vlammen die een haardvuur nabootsen. Dit betekent dat fabrikanten de hoeveelheid verbrandingslucht kunstmatig iets knijpen waardoor dit sfeervolle effect optreedt. Deze onvolledige verbranding geeft dus mooie grote gele vlammen, maar betekent ook inefficiënt gasgebruik. Daarmee zijn de meeste sfeer gashaarden vanuit milieuoogpunt en duurzaamheid een slechte keuze.
Bron: Duurzaam thuis


Elektrische kachels

Er zijn diverse soorten elektrische kachels. Zoals accumulatie-kachels (in Vlaanderen veel gebruikt), elektrische radiatoren en straalkachels.

Voor al deze kachels geldt dat het slecht is om ze te gebruiken aangezien elektriciteit de minst ecologische manier is om te verwarmen.


Innovaties

HRe-ketels

HRe-ketels worden ook wel Micro-WKK (micro-warmtekrachtkoppeling) genoemd.


Werking
In een HRe-ketel zit naast een HR-ketel ook een kleine motor, deze drijft een dynamo aan die elektriciteit opwekt. De restwarmte die hierbij vrijkomt wordt gebruikt voor centrale verwarming of water te verwarmen. Er gaat dus weinig energie verloren waardoor het rendement hoog is.


Prijs
Omdat een HRe-ketel ook stroom opwekt, verbruikt deze meer aardgas. Maar je hebt minder elektriciteit nodig, waardoor de energiekosten lager uitvallen. De HRe-ketel is vooral geschikt voor huishoudens die veel energie verbruiken: 2000m3 gas of meer. Een huishouden dat minder gas verstookt, wekt met zijn HRe-ketel te weinig elektriciteit op om het prijsverschil te rechtvaardigen. Want de aanvankelijke verkoopprijs is ongeveer €6.000.


Overwegingen

Bron: Duurzaam thuis


Infrarood-panelen

Dit zijn elektrische panelen die infrarood-warmte uitstralen.
In tegenstelling tot andere elektrische kachels of elektrische verwarmingssystemen, vragen zij weinig elektriciteit.

Ze zijn ideaal om plaatselijk en/of tijdelijk te verwarmen:
- plaatselijk: enkel rond je bureau ipv je hele werkkamer
- tijdelijk: in de badkamer enkel die paar minuten als je uit de douche komt

   


Er zijn ook infrarood-kussens, om zo enkel je zitplek te verwarmen ipv de hele ruimte.

Overwegingen


Warmtepomp

Werking
Een warmtepomp gebruikt warmte uit bodem, grondwater of buitenlucht voor toepassingen op hogere temperatuur. Ze kan de warmte op relatief laag temperatuurniveau ‘oppompen’ tot een voldoende hoge temperatuur, die we kunnen gebruiken voor de verwarming van woningen en sanitair warm water. Dat ‘oppompen’ van warmte vraagt echter ook energie.
Maar terwijl gebruikelijke verwarmingssystemen hun energie volledig uit brandstof halen, onttrekt de warmtepomp haar energie voor het grootste deel (70 à 80%) uit de omgeving. Zo kan een warmtepompinstallatie minder energie verbruiken dan een klassiek verwarmingssysteem.

Overwegingen


Waarom warmtepompen niet duurzaam zijn

De warmtepomp is het symbool geworden van duurzaam verwarmen.
Ik ben het daar echter niet mee eens:
  1. transitie naar 100% duurzame energie daalt door warmtepompen
  2. warmtepompen promoten greenwashing in plaats van gedragsverandering
  3. huis verwarmen wordt onbetaalbaar
  4. warmtepompen vergroten maatschappelijke ongelijkheid
  5. intermezzo: energiemarkt
  6. mythes over warmtepompen

1. Transitie 100% groene energie? Momenteel slechts 13% en daalt!

Als maatschappij willen we een transitie naar 100% duurzame energie realiseren.
Momenteel is echter zowel in Belgie als in Nederland nog maar 13% van onze energie afkomstig van duurzame bronnen...
Daarvan is slechts 4% wind-energie en 2 à 3% zon-energie. (bron)
We hebben dus nog een flinke weg te gaan!


Er komen zonnepanelen en windmolens bij, maar tegelijkertijd gaan we ook steeds meer stroom gebruiken.
Er worden warmtepompen geïnstalleerd, elektrische auto's aangeschaft en gekookt op inductie, dat zijn allemaal apparaten met een zeer hoog verbruik.


Het aandeel hernieuwbare energie zakt,
omdat we meer energie gaan verbruiken dan
dat er aan nieuwe zonnepanelen en windmolens wordt geïnstalleerd!




Dé enige oplossing om een transitie naar 100% duurzame energie te realiseren is...

besparen

zodat de nieuwe groene energiebronnen de huidige grijze stroom kunnen vervangen.


Investeren zonder besparen? Geen transitie groene stroom
Maar ja, aan besparen kan de economie geen geld verdienen. En we leven in een kapitalistisch systeem waarin ECO-nomie belangrijker is dan ECO-logie. Dus wordt ons wijs gemaakt dat als we maar investeren, dan zal het allemaal wel goedkomen...
Zodat mensen nieuwe apparaten kopenen nog meer energie gaan verbruiken, want dat is goed voor de economie.
En veel mensen geloven dus oprecht dat ze goed bezig zijn als ze 40 panelen op het dak leggen, warmtepomp installeren en elektrische auto aanschaffen, want dat is wat ze horen. Maar zo zullen we die transitie naar groene stroom helaas nooit gaan realiseren.

2. Warmtepompen promoten greenwashing in plaats van gedragsverandering

Er wordt tegenwoordig vaak gevraagd hoe men het huis verwarmt?
En blijkbaar geldt: warmtepomp=goed & gas=fout...

Ik vind dit zo krom, want nooit worden de ESSENTIELE VRAGEN qua verwarming gesteld:


Eco-impact afkopen
Ruim 400 deelnemers heb ik mogen inspireren op mijn Eco-weekenden en daardoor kan ik wel een inschatting maken van de diverse type groene mensen.
En mensen die warmtepompen installeren zijn meestal het type dat denkt dat alles wel op te lossen valt met investeringen in technologische innovaties.
Zonder zelf ook maar iets aan energiebesparing te doen. Want ze zijn niet bereid hun gedrag/comfort aan te passen. Ze willen enkel hun eco-impact "afkopen".

Frustrerend vind ik, dat de maatschappij high-tech investeringen "groener" acht dan low-tech gedragsverandering. Want high-tech investeringen hebben een groen label.
Terwijl als je low-tech je gedrag aanpast met energie besparen en zo een kleine eco-impact realiseert, krijg je geen groen label.


Sociale status: groen doen of groen voordoen
Zonnepanelen, warmtepomp, elektrische auto zijn investeringen en wat ook heel belangrijk is, ze zijn zichtbaar voor de buitenwereld. Men ziet hoeveel zonnepanelen je op je dak hebt liggen, of er een warmtepomp aan je huis hangt en in welke auto je rijdt.
Duurzaamheid heeft steeds minder met milieu te maken en steeds meer met sociale status:

"Tadaa, zie mijn zonnepanelen / warmtepomp / elektrische bak,
dan zie je dat ik geld heb én ik heb een groen imago!"

Terwijl het niet zichtbaar is op welke temperatuur je je huis verwarmt, hoeveel stroom je per jaar verbruikt, hoeveel km je op een jaar rijdt, of je vlees/veggie/vegan eet, of je vliegt, hoeveel spullen je in huis hebt, hoeveel data dat je verbruikt, etc.
Dat gedrag is bepalender voor je eco-impact dan dat high-tech, kapitalistische, greenwashing imago.
Mijn vriend noemt het "groen doen" of "groen voordoen".


Voorbeelden
Een vriendin had een ander huis gekocht en mij gevraagd voor een "energie-inspectie", leuk!
Dat huis had enkel glas, nauwelijks isolatie, maar de vorige bewoner had wel net voor de verkoop een mini-warmtepompje geïnstalleerd, want zo kreeg hij een beter energielabel.

Laatst sprak ik iemand die in groot vrijstaand huis woont, met een warmtepomp en twee elektrische bakken voor de deur. Hij vond zichzelf heel duurzaam bezig (zucht).
Als ik vraag hoeveel graden het in zijn riante woning is, lacht hij dat het er comfortabel is.

En het gaat nu niet enkel over dat huis van die vriendin of over die "duurzame" man.
Want heel vaak dienen warmtepompen als greenwashing voor een duurzaam imago.
Zonder rekening te houden met de drie bovenstaande essentiele vragen qua verwarming, zodat men het comfort/gedrag niet hoeft aan te passen.

De groenste stroom is nog altijd de stroom die je niet verbruikt!

Energieberekening verwarming

Wat is beter?
goed geïsoleerd rijtjeshuis - 16°C - verwarmd met cv op gas
versus
villa - 21°C - verwarmd met warmtepomp
(energie grotendeels afkomstig van gas/olie/kolen)


Eigenlijk zou je moeten berekenen hoeveel energie je gebruikt om je huis te verwarmen.
Je kan de verschillende energie-waarden van gas, elektriciteit, hout, mazout, omzetten in calorische waarden en zo die verschillende energie-dragers met elkaar vergelijken.
En vervolgens berekenen hoeveel van die energie afkomstig is van fossiele brandstoffen
(en elektriciteit is dus niet 100% groen zoals je hierboven kunt lezen).
Alleen zo kun je eerlijk beeld krijgen wat jouw impact is om je huis te verwarmen.
In plaats van enkel de kortzichtige greenwashing-vraag te stellen "Hoe verwarm je je huis?"


Uit je comfort-zone, start de challenge en ervaar de kick!
Ik snap nooit waarom er zo een drempel is om gedrag aan te passen?
Ik vind dergelijke uitdagingen of challenges zalig.
En ik heb echt nood om constant een nieuw project te hebben, anders word ik zo rusteloos. Zonder jezelf uit te dagen, wordt het leven toch een mega saaie sleur?
Mensen kijken dan al maanden vantevoren reikhalzend uit naar hun jaarlijkse vakantie, het enige moment dat ze even "buiten hun comfort-zone" kunnen treden.



Goed nieuws, je kan ook buiten je vakantie uit die comfort-zone treden: energie besparen!
En je hoeft niet gelijk zo fanatiek te worden als ons gezin, maar stap-voor-stap.

Daag jezelf uit, kom uit die comfort-zone en
ontdek dat energie besparen een ontzettende kick geeft!


Voor degenen die mijn enthousiasme niet willen begrijpen, je kan er ook geld mee besparen, dat argument werkt (helaas) altijd. Lees dan vooral de volgende paragraaf ;-)

3. Huis verwarmen wordt onbetaalbaar

De energiemarkt staat de laatste jaren op zijn kop.
En zoals ik jaren geleden al voorspelde, gaan we toe naar een systeem met variabele energieprijzen.
En dan bedoel ik niet dat je geen vast contract meer kunt nemen en enkel nog de keuze hebt uit een variabel contract, maar dat de energieprijzen gaan varieren per moment:
Als er veel aanbod is: lage energieprijs,
als er veel vraag is: hoge energieprijs.


Zowel op dag-basis als op jaar-basis is dat niet handig.
Omdat op een dag de grootste stroomvraag bij huishoudens 's ochtends en 's avonds ligt:


Deze grafiek duidt het iets leuker aan:


En op jaarbasis wordt juist in de winter de meeste stroom gebruikt:

Wanneer wil je je juis verwarmen? Juist, in de winter en als het triest, donker weer is.
Precies het moment dat er dus weinig aanbod is en daardoor een hoge energieprijs.
En we hebben het hier niet over een led-lamp van 2 Watt, maar over een verwarmingssysteem dat gemiddeld 8.000 Watt aan energie vreet! (bron cijfers)
En 8.000 Watt x hoge energieprijs = onbetaalbaar!

Een huishouden verbruikt gemiddeld 3.500 kWh/jaar.
Een warmtepomp verbruikt gemiddeld 4.400 kWh/jaar.
Dus een warmtepomp is meer dan een verdubbeling van je elektra-verbruik!

4. Warmtepompen vergroten maatschappelijke ongelijkheid

En misschien ligt de warmtepomp-eigenaar daar niet wakker van, want een warmtepomp is een flinke investering, waardoor het vaak enkel toegankelijk is voor de rijkere klasse.
Maar door die energieslurpende warmtepompen stijgen de energieprijzen in de winter voor iedereen, ook voor de niet warmtepomp-bezitters. Zij moeten dan ook een hogere energieprijs gaan betalen, maar voor sommigen zal dat niet makkelijk zijn.
Dus warmtepompen vergroten de maatschappeilijke ongelijkheid!

Intermezzo: Energie-markt

Graag wil ik een toelichting geven over de energie-markt. Want zodra ik schrijf over energie en de tarieven, krijg ik vaak woeste reacties dat de facturen zo hoog zijn en ook dat belachelijk is dat zonnepanelen-bezitters nu moeten gaan betalen, etc.
Ik snap dat het niet leuk is als je energiefactuur stijgt, maar als je naar het grotere plaatje kijkt hoe de energiemarkt in elkaar steekt, is het niet meer dan logisch.


Onvoorspelbaarheid
Veel mensen zijn boos over de hogere energieprijzen. Maar de energiemarkt wordt steeds onstabieler en dan heb ik het nu niet over Rusland-Oekranie.
We willen duurzame energiebronnen, wat natuurlijk top is.
Nadeel is dat je daarvan de energieproductie minder makkelijk kan voorspellen.
Bij een kolen- of kern-centrale weet je op voorhand wat de productie is. En als er veel vraag is naar stroom, kun je extra produceren, door meer kolen te stoken.
Bij zonnepanelen en windmolens kun je de productie niet voorspellen en ook niet extra produceren als er meer vraag is, want je bent afhankelijk van de weersomstandigheden.

De energieleveranciers en netbeheerders moeten al deze fluctuaties maar opvangen, wat achter de schermen betekent constante in- en verkoop van stroom.
Want net zoals er op de financiele markt wordt gehandeld, wordt er ook op de energiemarkt gehandeld, niet met aandelen maar met stroom.
Maar aan onzekerheden qua energiebevoorrading, dus stroom-handel, zijn kosten verbonden.


Taxi-metafoor
Als je zonnepanelen hebt, moet je tegenwoordig betalen als je jouw groene stroom op het net plaatst. En zonnepanelen-eigenaren zijn daar kwaad over.
Maar stel je voor, ik neem in de zomer een taxi van de Ardennen naar Breda en in de winter neem ik een taxi terug van Breda naar de Ardennen. Ik betaal echter niets. Dat vindt niemand logisch?
Dat is wel precies hetzelfde als dat we met de stroom van onze zonnepanelen doen, in de zomer hebben we een overschot en die leveren we aan het net. En in de winter hebben we een tekort en dan vragen we de netbeheerders om ons van stroom te voorzien.
Maar we willen wel dat zij dat transport en transformatie allemaal gratis doen. Dat kun je toch niet verwachten?


Meer stroomvraag, dikkere kabels
Als maatschappij gaan we steeds meer stroom verbruiken, niet alleen hebben we meer apparaten in huis, maar die apparaten verbruiken ook meer. Een lamp verbruikt 2 Watt, een warmtepomp 8.000 Watt.
Om aan die energievraag te kunnen voldoen, moeten er dikkere kabels worden aangelegd, zo zijn er minder interne energieverliezen.
Maar wie betaalt die aanleg van die dikke kabels?
Dat doen de netbeheerders en die kosten worden doorgerekend aan de consument.
Dus het is logisch dat de transportkosten op je energiefactuur stijgen.


Piekvermogen- of capaciteits-tarief
Er gaat een piekvermogen-tarief komen, het wordt ook wel capaciteits-tarief genoemd.
Wat houdt dat in?
Je hebt apparaten die constant stroom verbruiken, denk aan koelkast, diepvries, radiowekker. En er is apparatuur die je af en toe aanzet, maar dan veel stroom verbruikt, zoals wasmachine, inductie-kookplaat, warmtepomp, laden elektrische auto, airco, etc.
Het piekvermogen is het aantal Watt dat je op een moment maximaal verbruikt, dus alle apparaten die je tegelijkertijd aan hebt staan.

Voor een netbeheerder is het natuurlijk fijner als je constant dezelfde hoeveel stroom afneemt in plaats van dat als je om 18 uur thuiskomt, je je elektrische auto gaat laden, je verwarming (warmtepomp) een graadje hoger zet en op inductie gaat koken. Dat is een mega piekvermogen. En niet alleen bij jou, maar bij de meeste huishoudens geldt dit scenario. En die netbeheerders moeten maar aan die enorme vraag voldoen.

Je kan het vergelijken met de spits op de wegen.
En in plaats van extra snelwegen aan te leggen voor die twee uur dat de wegen en treinen propvol zitten, is het verstandiger om pendelaars te stimuleren om flexibeler te gaan werken qua uren. Zoals je in Nederland ook korting krijgt op de trein als je buiten de spitsuren reist.
Om die spits op het energienetwerk te vermijden, wordt er dus een piekvermogen of capaciteits-tarief ingevoerd om zo die pieken (spits) te vermijden.

Je kan dat piekvermogen of capaciteits-tarief vermijden door niet alle "zware" apparaten tegelijkertijd aan te zetten.
Dus niet op één moment én je auto elektrisch laden én elektrisch koken én warmtepomp graadje hoger zetten én wasmachine aanzetten én douche nemen (boiler), etc.


Je warmtepomp werkt niet op de groene stroom van jouw zonnepanelen
Veel mensen denken dat als ze voldoende zonnepanelen hebben, ze hun eigen groene stroom voor het hele jaar produceren.
Maar zonnepanelen produceren hun meeste stroom in de zomer. Dat wordt geleverd aan het net, maar netbeheerders kunnen stroom niet opslaan. Het is dus niet dat jouw overschot van de zomer in een kastje wordt bewaard en in de winter er weer voor jou uit wordt gehaald.
Het overschot aan stroom van de zomer wordt verhandeld op de energiemarkt. Omdat er in de zomer veel stroom wordt geproduceerd, wordt dat verkocht aan een lage prijs, bijvoorbeeld 5 cent/kWh. Soms is er zelfs zoveel productie dat er een negatieve prijs geldt, dan wordt er op de energiemarkt dus betaald aan afnemers. Als dat in de krant staat, zijn mensen boos, maar netbeheerders moeten die stroom dan gewoon kwijt, anders raakt het net overvol.
In de winter is er een tekort, dus wordt er grijze stroom ingekocht aan een hogere prijs, bijvoorbeeld 50 cent/kWh.
En die grijze stroom wordt dan "vergroend" met de groene-stroom-certificaten die ze ontvangen hebben bij de verkoop van de overtollige groene stroom in de zomer, maar vooral door de dubieuze handel in groene-stroom-certificaten.

Als jij 5.000 kWh/jaar verbruikt en voldoende zonnepanelen hebt liggen, zal je netto net zo veel leveren als dat je afneemt.
Maar je warmtepomp werkt 's winters dus niet op de groene stroom van je zonnepanelen.


Windmolens noodzakelijk voor groene stroom in de winter
Om ook in de winter groene stroom te hebben, zullen er meer windmolens moeten komen, zij leveren het hele jaar rond. Maar er is veel protest tegen "lelijke" windmolens, ze verpesten het uizicht, slecht voor de vogels, etc.
Hoe wil men dan dat de energie van al hun apparaten opgewekt wordt?
Veel mensen willen wél een warmtepomp en elektrische auto en koken op inductie, zo gebruiken zij geen fossiele brandstoffen meer en hebben zij een groen imago.
Maar ze willen vervolgens niet dat er groene energie geproduceerd wordt?
Dit is toch hypocriet inconsequent???
Ik vind dat iedereen die tegen windmolens is, ook geen warmtepomp, elektrische auto of inductiekookplaat mag hebben.


Off-grid-systeem geeft beeld van toekomstige energiemarkt
We zijn off-grid en eigenlijk is dat een mini-systeem van hoe de energiemarkt er uit zal gaan zien: in de zomer heb je een overschot en in de winter een tekort.
Als je op het net bent aangesloten, merk je dat nu nog niet, maar zal je op termijn ook een soortgelijk scenario krijgen, niet zozeer met tekort en overschot, maar wel met hoge en lage energieprijzen.
Ik had destijds nooit verwacht dat door off-grid te gaan, ik als het ware een toekomstscenario van de energiemarkt in het klein in huis had.

5. Mythes over warmtepompen

Alles elektrisch goed voor milieu?
Steeds vaker hoor ik: "Alles elektrisch, want dat is goed voor het milieu."
Top, dat een huis niet meer wordt verwarmd met gas en een auto niet meer op benzine rijdt.
Maar hoe wordt die elektriciteit opgewekt...?
Grotendeels met grijze energie, afkomstig van gas/olie/kolen.
Dus ik vind het eerlijk gezegd pure greenwashing van je geweten.
Goed voor het milieu is... zo min mogelijk energie gebruiken!


400% rendement?
Een warmtepomp zou een rendement hebben van 400%, maar dat klopt niet!
Want het rendement van het elektriciteitsnet is slechts 40%. (bron)
Dus als je 1 kWh verbruikt, dient er 2,5 kWh opgewekt te worden.
Als een warmtepomp zogenaamd 400% rendement heeft, is dat in realiteit slechts 160%.

Ja, ook als je zonnepanelen hebt, want zoals je in "intermezzo: energiemarkt" al kon lezen, wordt jouw groene stroom in de zomer verkocht en wordt er in de winter grijze stroom (met groene-stroom-certificaten) terug gekocht.
Dus ook al heb je zonnepanelen, de stroom van je warmtepomp komt van het elektriteitsnet en dat heeft slechts een rendement van 40%.


Ik leg extra zonnepanelen om warmtepomp te compenseren
Een gemiddelde warmtepomp kost 4.400 kWh/jaar
Om die energie zelf op te wekken: 4.400 / 0.85 = 5.176 Wp
Zonnepaneel levert tegenwoordig 400 Wp
Dus 5.176 Wp / 400 Wp/paneel = 13 extra zonnepanelen
Rendement elektriciteitsnet 40%: 13 panelen x 2,5 = 33 extra panelen

Gaan warmtepomp-eigenaren 33 extra zonnepanelen leggen als compensatie?
Dus dat is naast het aantal zonnepanelen voor je normale elektra-verbruik.
Meestal niet, dus dat betekent dat het aandeel groene energie daardoor daalt.

(bron cijfers voor deze berekening)


Een warmtepomp kan ik ook gebruiken als airco in de zomer
Er is al een tekort aan groene energie, dus als je dan nog veel meer stroom gaat gebruiken, zal het aandeel groene energie nooit gaan toenemen.

Je kan ook je gordijnen of (rol)luiken dichtdoen zodat het binnen minder warm wordt of je voeten in een teiltje koud water doen. En het beste is gewoon onder een boom gaan zitten, natuurlijke airco! De natuur is zo inventief he ;-)
Maar ja, aan "onder een boom zitten" kan de economie geen geld verdienen, aan verkoop van warmtepompen en extra elektra-verbruik wel.
Het ergste vind ik dat high-tech warmtepomp-bezitters doen alsof zij groener bezig zijn dan low-tech "onder een boom zitten", want warmtepompen hebben een duurzaam energie-label en "onder een boom zitten" niet.

Wij

Hoe pakken wij het aan?
  1. Enkel de huiskamer wordt verwarmd, daar is het slechts 16°C,
    in de overige ruimtes van ons huis is het dus kouder.
  2. We hebben ons huis extra geïsoleerd, zowel ons dak, vloer en ramen.
  3. We verwarmen ons huis fossielvrij.


Omdenken
Mijn werkkamer/bureau/schrijfpaleis (maar ik noem het altijd "mijn hok") was op het noorden. Het was er ijskoud! Om een hele dag stil te zitten in 9°C, dat trok ik niet. Dus dat moest veranderen.
Automatisch denk je dan aan extra verwarming, maar ho stop!
Ik vind het altijd uitdagend om te denken hoe je dingen "anders" kan oplossen, zonder gelijk een toevlucht te zoeken naar de standaard mogelijkheden ;-)

  1. Mijn hok op het noorden was te koud, maar in de huiskamer is het wél warm.
    Ik zou dus, als het te koud is, in de huiskamer kunnen gaan werken:
    • Kost geen extra energie.
    • Ik kan me daar moeilijker kan focussen, in mijn hok ben ik GreenEvelien, terwijl in de rest van het huis ben ik mama. Ik heb die afbakening nodig, vooral omdat mijn werk en privé zo verbonden zijn met elkaar, heb ik echt een aparte fysieke ruimte nodig om die verschillende identiteiten te kunnen scheiden.
  2. Op een slaapkamer op het zuiden loopt de kachel, het is daar door én de zuidligging én die kachel de warmste slaapkamer. Eigenlijk zonde dat die aangename kamer enkel wordt gebruikt om in te slapen, terwijl ik zit te kleumen in een kille kamer.
We kozen voor de tweede optie: de bestemming van die kamers omgedraaid.
Nu werk ik in mijn hok van 13 graden, wat ik wel goed kan volhouden.
En als het toch te koud wordt, ga ik alsnog beneden werken, maar dat hoeft nu veel minder vaak dan voorheen, waardoor ik meer gefocust kan werken.

Zo simpel en zo efficient, dat vind ik dus echt geweldig.
In dit tijdperk moet altijd alles gelijk opgelost worden met technisch vernuft, innovaties en investeringen in plaats van gewoon even logisch na te denken.

Maatschappij

Natuurlijk dienen we als maatschappij een fossielvrije toekomst te realiseren.
Maar de oplossing daarvoor ligt niet puur in warmtepompen (of elektrische auto's)!
Want als we ons gedrag niet aanpassen, zullen die warmtepompen de transitie naar groene energie alleen maar vertragen.
Hoe kunnen we er dan wel warmpjes bijzitten:


Zo kunnen we zonder greenwashing, maar met warmte,
bijdragen aan een transitie naar duurzame energie!

Tot slot

Graag wil ik nog toevoegen, deze blog is geen persoonlijke aanval op warmtepomp-eigenaren.
Maar ik merk dat als ik het over deze kwestie heb met familie en vrienden, dat veel warmtepomp-bezitters dit grotere verhaal niet kennen.
Dus ik wil, net zoals met al mijn blogs, graag bewustwording creëeren.

Ik ben ook niet tegen technologie, vind technologie mega-interessant, heb ook zelf ons offgrid-systeem uitgevogeld en geïnstalleerd.
Maar het mes dient aan twee kanten te snijden: technologie én gedragsverandering.
De balans slaat echter erg veel door naar high-tech innovaties en er is te weinig aandacht voor gedragsverandering.


Brandstoffen

Welke brandstof kiezen?

De milieuvriendelijkheid van je verwarmingssysteem wordt vooral bepaald door de hoeveelheid energie die je verbruikt, niet zozeer door de keuze van de energiebron (gas of stookolie). Elektrisch verwarmen daarentegen is altijd milieu-onvriendelijk, zelfs in een goed geïsoleerde woning. Doordat fossiele brandstoffen beperkt voorradig zijn, zal hout als nagroeibare grondstof meer in belang winnen.


Hout

Hout is CO2-neutraal, maar bij een onvolledige verbranding (te lage verbrandingstemperatuur en te weinig zuurstof) stoot het veel andere schadelijke gassen uit: roet, zwavel, onverbrande resten en CO.
De milieuvriendelijkheid van deze brandstof is dan ook toestelgebonden. Hoe hoger het rendement van een kachel, hoe meer volledige verbranding en hoe minder schadelijke stoffen.
Meer info over hout stoken vind je in mijn Kennisbank.


Houtpellets

Houtpellets zijn samengeperst houtafval. Het gebruik van houtpellets is CO2-neutraal en bosvriendelijk (niet één boom wordt extra omgehakt).

Er wordt vaak vermeld dat houtpellets een hoger rendement hebben dan hout, dankzij de lagere vochtigheidsgraad en grotere densiteit, waardoor de calorische waarde voor een zelfde volume veel hoger zou liggen dan bij gewoon brandhout. Dat klopt echter niet!

  1. Het rendement lijkt hoger omdat er minder vocht in houtpellets zit dan in stookhout. Dat vocht hoeft niet te verdampen en het laten verdampen van water vergt veel energie. Vandaar de reden om goed droog hout te gebruiken in een houtkachel.
    De energie om pellets droog te krijgen komt uiteraard ergens vandaan. Er is op dit vlak dus geen winst als je de hele cyclus bekijkt. Brandhout drogen aan de wind is veel duurzamer dan het drogen tijdens het persen van de houtpellets.
  2. Het rendement van houtpellets ligt hoger omdat de uitlaattemperatuur lager is, dit komt doordat de rookgassen beter gekoeld worden. Daarvoor is echter wel een lawaaierige ventilator nodig die uiteraad ook energie kost.
  3. Het rendement van houtpellets zou hoger liggen omdat de luchtaanvoer gestuurd wordt evenredig met de aanvoer van de brandstof. Dit is in tegenstelling tot een houtkachel bij houtpellets wel mogelijk omdat de houtpellets een constantere energie inhoud hebben en in kleinere beetjes geleidelijk aan toegevoerd worden. Daardoor gebeurt de verbranding met minder luchtovermaat dan in een kachel met natuurlijke trek. Er is dan geen overbodig opgewarmde lucht die door de schouw verdwijnt. Optimaal zit er een lambda sonde in om de zuurstofovermaat te meten.
    Ook een houtkachel kan zo gestuurd worden, maar dan zit je in het duurdere segment.


Gas versus stookolie

Zowel gas als stookolie zijn fossiele brandstoffen en zijn dus slecht voor het milieu.
Als je toch moet kiezen tussen gas en stookolie, kan je beter kiezen voor gas:


Elektriciteit

Opteer zeker niet voor elektriciteit als verwarmingsbron:


Onze kachel: Rocket Batch Box

Keuze Rocket Batch Box

Vorige situatie

We verwarmden ons huis met een gietijzeren houtkachel en heel soms ook met onze centrale verwarming die brandt op mazout (stookolie), want er is hier geen aardgas.
Dat kan natuurlijk veel ecologischer!


Drie wensen

We hadden drie wensen voor onze nieuwe kachel:

  1. Voor ons stond vantevoren al vast dat we een kachel wilden die stralingwarmte gaf en dus geen convectiewarmte.
  2. Een absolute vereiste was dat er een verwarmde zitbank bij de kachel zou komen, zo zalig!
  3. En we wilden ons hele huis voortaan met deze kachel verwarmen en dat we de centrale verwarming daardoor niet meer hoefden te gebruiken.
    Dus ik wilde dat de kachel doorliep op de bovenverdieping. En door de muur van de slaapkamer deels weg te zagen, zou het gedeelte van de kachel boven niet enkel de slaapkamer, maar ook de overloop en zo indirect de gehele bovenverdieping verwarmen.

Ik heb veel kachelbouwers gesproken, offertes aangevraagd, technisch deskundigen om advies gevraagd en na een maand research, besloten we om een Rocket Batch Box te kiezen:


Ontwerp

De kachelbouwer had een ontwerp gemaakt, eerlijk gezegd, eigenlijk meerdere ontwerpen. Want ik had al een plan in mijn hoofd hoe het moest worden. Dus ik vroeg telkens of het aangepast kon worden. Bij zijn vijfde ontwerp was ik helemaal tevreden!

Nu komt er een vrij technische uitleg. Ben je meer benieuwd naar de uitvoering en het resultaat? Scroll dan naar beneden om het complete fotoverslag te zien.

De kachel bestaat uit twee "bell-en", oftewel twee ruimtes. In de kachel wordt een soort van plafond gebouwd om deze twee bellen af te scheiden. In dit plafond wordt een schuifluikje ingebouwd waarmee we kunnen regelen of we vooral de onderste bell (huiskamer) of bovenste bell (bovenverdieping) willen verwarmen:

- Als we het schuifluikje dicht laten, moeten de hete gassen afkomstig uit de heat-riser helemaal afdalen naar de opening onderin de inwendige schoorsteen. Zo blijft de warmte dus langer in de onderste bell en wordt vooral de huiskamer verwarmd.

- Als we het schuifluikje open zetten, hoeven de gassen niet helemaal af te dalen naar de opening onderin de inwendige schoorsteen, maar ze kunnen direct door het schuifluikje naar de bovenste bell. Hierdoor wordt de bell op de bovenverdieping warmer.

Ook in de bovenste bell werd een klep ingebouwd waarmee we de warmte kunnen regelen:

- Staat de klep dicht dan moet de warmte in de bovenste bell terug naar beneden naar het plafond stromen om daar via de inwendige schoorsteen van de bovenste bell naar buiten te kunnen gaan.

- Draaien we de klep open, dan kan de warmte via die opening rechtstreeks door de schoorsteen naar buiten stromen en hoeft deze niet meer in de bovenste bell af te dalen.

Met dit ontwerp hebben we vier mogelijkheden om te verwarmen:

  1. Zowel schuifluik als regelklep open
    De warme lucht kan zo snel naar buiten. Dit gebruiken we als we de kachel aansteken, omdat de kachel en het rookkanaal van de schoorsteen dan nog koud zijn en deze eerst moeten opwarmen om voldoende trek te hebben. Dit is de oranje pijl.
  2. Schuifluik dicht en regelklep open
    De warmte blijft lang in de onderste bell hangen en zo wordt vooral de huiskamer verwarmd. Dit is de rode pijl.
  3. Schuifluik open en regelklep dicht
    Nu gaat de warme lucht sneller naar de bovenste bell, waar hij langer verblijft en zo hebben we een warmere bovenverdieping. Dit is de paarse pijl.
  4. Schuifluik en regelklep beide dicht
    De warmte wordt optimaal benut door deze de langste weg door de kachel te laten afleggen. Dit is een combinatie van de rode en paarse pijl.

Nu komen de foto's!

Bouwen van de kachel

Situatie voor de verbouwing

Mijn vriend was boven al begonnen de schoorsteen te ontmantelen...stop! Eerst nog even een foto van de situatie vóór de verbouwing.

   


Voorbereidingen 1: afbraak schoorsteen en fundering

Er bestond een mogelijkheid om de kachel links van de schoorsteen te bouwen waarbij de schoorsteen dus zou blijven staan (zie ontwerp rechts).
Maar dat wilde ik niet, omdat de kachel dan niet naar rechts kon stralen, terwijl dat juist de grootste ruimte van de huiskamer is.

Ik wilde dus dat de schoorsteen in de kachel zelf werd opgenomen, zodat de kachel zijn warmte naar alle kanten kon stralen.

Daarvoor moest de schoorsteen grotendeels worden afgebroken. Enkel het bovenste gedeelte op de slaapkamer moest blijven omdat de kachel daar op aangesloten zou worden. Dit bovenste gedeelte moest dus gestut gaan worden.

Het afbreken was een heel werk, omdat de schoorsteen met ijzeren pinnen in de muur verankerd was. Een hele dag met twee drilboren bezig geweest. Ook het aanwezige stoepje beneden werd verwijderd.

Schoorsteen ontmantelen:

Het resultaat:


Voorbereidingen 2: fundering

Omdat de kachel wel een paar ton zou gaan wegen, moest er ook extra fundering geplaatst worden.


Bouwen kachel

De bouw van de kachel bestond uit drie fasen:
  1. De daadwerkelijk bouw van de kachel
  2. Het aanbrengen van de eerste leemlaag
  3. De afwerkings-leemlaag aanbrengen

Voor het daadwerkelijke bouwen van de kachel waren vier dagen uitgetrokken.
En naast het zorgen voor onze kinderen, het bereiden van voedzame maaltijden voor de werkmannen, hebben wij uiteraard zelf ook meegeholpen.

De werkdagen begonnen om 7u 's ochtends en gingen tot laat in de avond door. Die vier dagen bleven de kachelmannen bij ons slapen en eten. Wat naast hard werken ook zorgde voor tijd voor interessante gesprekken, dat was echt zeer aangenaam!

Er werd begonnen met het belangrijkste, het bouwen van de stookkamer. Deze is gebouwd met chamottestenen. De rest van de kachel werd gebouwd met leemstenen.

Daarna worden de heat-riser en de inwendige schoorsteen geplaatst.

De heat-riser wordt naast de stookkamer geplaatst, hierin wordt uiteraard nog een verticale opening gemaakt van de stookkamer naar de heat-riser toe.

De stookkamer in het midden is afgesloten, de heat-riser links is verlengd
en rechts wordt de inwendige schoorsteen opgebouwd

Het plafond wordt op de onderste bell geplaatst...

...met daarin het schuifluikje...

P1020311_10

...als ook de opening van de inwendige schoorsteen van de onderste bell naar de bovenste bell toe.

In het plafond van de de onderste bell zitten dus twee openingen, één van het schuifluikje en één van de inwendige schoorsteen. De warmte komt dus door één van deze twee openingen door het plafond van de onderste bell heen.

Op deze twee openingen werd een horizontale schoorsteen geplaatst.
In deze horizontale schoorsteen is aan de bovenkant één opening.

Op deze opening is dan weer een kleine verticale schoorsteen gezet waarmee de warmte dus in de bovenste bell stroomt.

Werkplaats

Bouw kachel op bovenverdieping

Betonnen balk wordt aangebracht omdat bovenste gedeelte van de kachel minder diep gaat zijn en het gewicht van de voorzijde van dit bovenste gedeelte dan op betonnen balk kan steunen

Gat in plafond en muur gezaagd, zodat kachel boven verder gebouwd kan worden

Kleine verticale schoorsteen op de horizontale schoorsteen waarbij de warmte van de onderste bell dus in de bovenste bell geleid wordt.
Links het ijzeren frame waarop de uiteindelijke schoorsteen van de bovenste bell gebouwd gaat worden die moet gaan aansluiten op de bestaande gestutte schoorsteen.

Dezelfde positie als de vorige foto.
In het midden onderin zie je nog de kleine verticale schoorsteen waaruit de warmte van de onderste bell komt.
En links de bouw van de uiteindelijke schoorsteen die moet gaan aansluiten op de bestaande gestutte schoorsteen.

Dezelfde situatie, alleen nu ander perspectief

Het inbouwen van de regelklep in de inwendige schoorsteen van de bovenste bell.
Staat de klep dicht dan moet de warmte in de bovenste bell terug naar beneden naar het plafond stromen om daar via de inwendige schoorsteen van de bovenste bell naar buiten te kunnen gaan.
Draaien we de klep open, dan kan de warmte via die opening rechtstreeks door de schoorsteen naar buiten stromen en hoeft deze niet meer in de bovenste bell af te dalen.

Op de foto hieronder zie je onderin de horizontale schoorsteen op het plafond van de onderste bell liggen met daarop de kleine verticale schoorsteen die de warmte van de onderste bell in de bovenste bell leidt.
En rechts de inwendige schoorsteen van de bovenste bell met regelklep, die rust op het ijzeren frame en aansluit op de bestaande schoorsteen.

De inwendige schoorsteen van de bovenste bell vindt aansluiting op de bestaande gestutte schoorsteen

DSCN2933_10

Dé laatste steen!

Het bouwen van de kachel duurde vier volle dagen, van 's ochtends 7 uur tot 's avonds 22 uur werken!
Bij ons is het normaal slechts 16°C in huis, dus we zijn al wel wat gehard. Maar omdat er constant naar buiten gelopen werd naar de werkplaats daar, was het deze vier dagen slechts 7°C in huis. De laatste dag werd ik daar toch wel wat "vervelend" van.
Blij dat de werkzaamheden na vier dagen klaar waren!

De kindjes waren ook blij met de kachel, ze hadden tijdelijk een nieuwe verstopplek!


Lemen

Na anderhalve week kwamen de kachelmannen een dag om de bank te bouwen en de eerste leemlaag er op te zetten.
Helaas waren er te weinig leemstenen en ook te weinig leemmortel, waardoor de bank met bakstenen en cement werd gebouwd. Dit vonden we echt zo ontzettend jammer, omdat we het graag helemaal eco wilden hebben!

Olaf was de hele bouw van de kachel nauwkeurig aan het volgen, want zo was zijn redenering: "Dan weet ik hoe het moet als ik later mijn eigen huis ga bouwen!"
En nu was hij zo blij dat hij eindelijk ook mee kon helpen!

Het resultaat na de eerste leemlaag is mooi!
En de Ardense leistenen afkomstig uit onze tuin op de oorspronkelijke schoorsteen, hebben we nu hergebruikt door deze voor de kachel te leggen.


Aansteken

We moesten drie weken wachten na het bouwen voor we de kachel mochten aansteken. Heb je een pracht van een kachel in huis en vriest het buiten -11°C ( ja, echt -11°C ! ), mag je je kachel niet aansteken.....

We hebben echt de dagen afgeteld en toen het zover was, werd het gevierd met (kinder)champagne!


Het vuur brandt!
Dat mocht nog niet te hard branden de eerste dagen, daarom slechts een kleine vlam.
En Hugo aan de wandel met restjes leemstenen in zijn loopkar.


Lemen afwerking

En een maand na de eerste leemlaag, werd de afwerkingsleemlaag er op gesmeerd. We kozen voor een lichte kleur, omdat met het hout in ons huis het al erg druk is.


Resultaat

We zijn blij met onze kachel!
Dit was al zo lang een droom die we wilden realiseren, een super efficiënte houtkachel, die heerlijke stralingwarmte geeft, met verwarmde zitbank en waarbij we niet meer afhankelijk zijn van mazout voor de centrale verwarming.

In de kachel zit geen bakoven, omdat je de stookkamer na het stoken ook gewoon kunt gebruiken als oven. Hij is dan nog heet genoeg om er iets in te kunnen bakken.
Dat hebben we natuurlijk gelijk uitgeprobeerd en de koekjes smaakten goed.
En zo kun je dus ook zelf thuis een pizza op "je eigen houtvuur" bakken!

Door de verwarmde zitbank hebben we nu extra zitplaatsen, waardoor we twee huiskamerstoelen weg hebben gedaan en zo veel meer ruimte in de huiskamer hebben.
En hoe minder spullen, hoe meer bevrijd ik me voel!

Die twee stoelen stonden met hun rugleuning naar het raam opgesteld, dus je keek de kamer in, logisch.
Maar nu die stoelen er niet meer staan wordt de aandacht van de zithoek ook niet meer automatisch gericht op het midden van de huiskamer, maar veel meer door de ramen naar buiten toe.

De warmte die op de bovenverdieping door de bovenste bell afgegeven wordt, is helaas wel minder dan verwacht. Dus van echt verwarmen van de bovenverdieping kunnen we niet spreken.
Maar dat komt ook omdat onze bovenverdieping aardig groot is met 4 royale slaapkamers en een badkamer, totaal 70 m². Plus is de bovenverdieping in de nok ook nog eens 4 meter hoog.
Natuurlijk is het er wel aangenamer dan voorheen, de lucht is boven vooral veel droger!
En dat is wel ideaal omdat we in de winter de lakens boven hangen te drogen aangezien we (uiteraard) geen droogkast hebben.

De ruimte van de verwarmde zitbank werd eerst niet gebruikt, omdat daar planten stonden. Nu is dat een zitplek geworden en rond 16 uur schijnt de zon door de ramen daar naar binnen.

Met je rug tegen de verwarmde kachel, je benen op de bank, zon in je gezicht en kopje thee in je handen, heb je een VIER-voudige verwarming.
Meer heeft een mens niet nodig om gelukkig te zijn!
Ook de kindjes vinden het een fijn hoekje. Omdat de bank verder naar achteren staat, zit je er een beetje verstopt en zo kunnen ze zich daar even terug trekken.


Ik zit er letterlijk warmpjes bij!


Wil je ook een leemkachel en/of rocket mass heater laten bouwen?
Op het Donateursplein vind je een overzicht van kachelbouwers, hun tarieven en onze ervaringen:

Meer inspiratie

Blogs over verwarming:

Natuurlijk wonen is milieu-onvriendelijk
Voornemen 2011: minder elektriciteit
Verbazingwekkende gasten
Voornemens 2012
Eenvoud in de Pyreneeën
Positief en opgeruimd 2013
Gratis warm water
Houthok
Dakisolatie: voorbereidingen
Dakisolatie: realisatie
Eco-lifestyle: the real life
House warming
Onze nieuwe kachel: bouw van een rocket batch box
Warme voeten
Aan kouder wonen kun je wennen


Kennisbank

Artikels, achtergrondinformatie, bronnen over dit onderwerp (en alle andere onderwerpen)
kun je raadplegen in mijn Kennisbank.

Deze pagina is enkel beschikbaar voor donateurs.
Word ook donateur en krijg toegang tot ruim 150 artikels!

Eco-shop

Thermo-kleding

Hema - Dames, heren & kinderen

Warme voeten

Kruik
Kruik met hoes
Pantoffel met geintegreerde kruik
Pantoffel grijs
Pantoffel rood
niet elektrisch
Pantoffel poes
Pantoffel hond
Pantoffel pinguin
Pantoffel koala

CV-besparing

Radiatorfolie
Tochtstrips
diverse maten

Tochtrol voor deuren en ramen
diverse maten, vormen en kleuren

Boeken

Constructie Inrichting
tiny houses vloeren
stro & hout verwarmen
cob straling
natuurlijke materialen

Tiny houses

Nederlandstalig


Engelstalig

Stro & hout


Stro & hout - Ben Law



Cob



Natuurlijke materialen



Vloeren



Verwarmen


Straling




Op deze pagina word je met een link verwezen naar een webwinkel die dit product of boek verkoopt. En daarbij krijgt onze vereniging een percentage van de opbrengst, zonder dat het jou extra geld kost. Op deze manier steun je de vereniging Green Evelien. Bedankt!

Je kan hier ons webwinkel-beleid lezen.

Ben je tevreden over een product uit mijn webwinkel en wil je dit vaker kopen?
Zou je dit dan telkens via mijn webwinkel willen doen? Zo blijf je ons steunen.

Staat jouw gewenste artikel of boek er niet tussen? Werkt een link niet meer?
Merci om dit door te geven op adverteren@greenevelien.com.