Onze nieuwe kachel

Bouw van een rocket batch box

Vorige situatie

We verwarmden ons huis met een gietijzeren houtkachel en heel soms ook met onze centrale verwarming die brandt op mazout (stookolie), want er is hier geen aardgas.
Dat kan natuurlijk veel ecologischer!

Daarom eerst onderzocht welke verwarmingsmogelijkheden er allemaal zijn en wat hun efficiëntie en milieu-impact is. Dat kan je allemaal lezen in mijn blog House warming.

Drie wensen

We hadden drie wensen voor onze nieuwe kachel:

  1. Voor ons stond vantevoren al vast dat we een kachel wilden die stralingwarmte gaf en dus geen convectiewarmte.
  2. Een absolute vereiste was dat er een verwarmde zitbank bij de kachel zou komen, zo zalig!
  3. En we wilden ons hele huis voortaan met deze kachel verwarmen en dat we de centrale verwarming daardoor niet meer hoefden te gebruiken.
    Dus ik wilde dat de kachel doorliep op de bovenverdieping. En door de muur van de slaapkamer deels weg te zagen, zou het gedeelte van de kachel boven niet enkel de slaapkamer, maar ook de overloop en zo indirect de gehele bovenverdieping verwarmen.


Ik heb veel kachelbouwers gesproken, offertes aangevraagd, technisch deskundigen om advies gevraagd en na een maand research, besloten we om voor een Rocket Batch Box te kiezen:

  • Een Rocket Batch Box heeft een nog hoger rendement dan een gewone leemkachel.
  • Een Rocket Batch Box ziet er minder alternatief uit dan Rocket Mass Heater met olievat.
  • Een Rocket Batch Box is veiliger dan een RMH.
  • Een Rocket Batch Box hoef je de minder vaak te vullen dan een RMH.

Ontwerp

De kachelbouwer had een ontwerp gemaakt, eerlijk gezegd, eigenlijk meerdere ontwerpen.
Want ik had al een plan in mijn hoofd hoe het moest worden. Dus ik vroeg telkens of het aangepast kon worden. Bij zijn vijfde ontwerp was ik helemaal tevreden!

Nu komt er een vrij technische uitleg. Ben je meer benieuwd naar de uitvoering en het resultaat? Scroll dan naar beneden om het complete fotoverslag te zien.

De kachel bestaat uit twee “bell-en”, oftewel twee ruimtes. In de kachel wordt een soort van plafond gebouwd om deze twee bellen af te scheiden.
In dit plafond wordt een schuifluikje ingebouwd waarmee we kunnen regelen of we vooral de onderste bell (huiskamer) of bovenste bell (bovenverdieping) willen verwarmen:

– Als we het schuifluikje dicht laten, moeten de hete gassen afkomstig uit de heat-riser helemaal afdalen naar de opening onderin de inwendige schoorsteen. Zo blijft de warmte dus langer in de onderste bell en wordt vooral de huiskamer verwarmd.

– Als we het schuifluikje open zetten, hoeven de gassen niet helemaal af te dalen naar de opening onderin de inwendige schoorsteen, maar ze kunnen direct door het schuifluikje naar de bovenste bell. Hierdoor wordt de bell op de bovenverdieping warmer.

Ook in de bovenste bell werd een klep ingebouwd waarmee we de warmte kunnen regelen:

– Staat de klep dicht dan moet de warmte in de bovenste bell terug naar beneden naar het plafond stromen om daar via de inwendige schoorsteen van de bovenste bell naar buiten te kunnen gaan.

– Draaien we de klep open, dan kan de warmte via die opening rechtstreeks door de schoorsteen naar buiten stromen en hoeft deze niet meer in de bovenste bell af te dalen.

Met dit ontwerp hebben we vier mogelijkheden om te verwarmen:

  1. Zowel schuifluik als regelklep open
    De warme lucht kan zo snel naar buiten. Dit gebruiken we als we de kachel aansteken, omdat de kachel en het rookkanaal van de schoorsteen dan nog koud zijn en deze eerst moeten opwarmen om voldoende trek te hebben. Dit is de oranje pijl.
  2. Schuifluik dicht en regelklep open
    De warmte blijft lang in de onderste bell hangen en zo wordt vooral de huiskamer verwarmd. Dit is de rode pijl.
  3. Schuifluik open en regelklep dicht
    Nu gaat de warme lucht sneller naar de bovenste bell, waar hij langer verblijft en zo hebben we een warmere bovenverdieping. Dit is de paarse pijl.
  4. Schuifluik en regelklep beide dicht
    De warmte wordt optimaal benut door deze de langste weg door de kachel te laten afleggen. Dit is een combinatie van de rode en paarse pijl.

Nu komen de foto’s!

Bouwen van de kachel

Situatie voor de verbouwing

Mijn vriend was boven al begonnen de schoorsteen te ontmantelen…stop! Eerst nog even een foto van de situatie vóór de verbouwing.

Voorbereidingen 1: afbraak schoorsteen

Er bestond een mogelijkheid om de kachel links van de schoorsteen te bouwen waarbij de schoorsteen dus zou blijven staan (zie ontwerp rechts).
Maar dat wilde ik niet, omdat de kachel dan niet naar rechts kon stralen, terwijl dat juist de grootste ruimte van de huiskamer is.

Ik wilde dus dat de schoorsteen in de kachel zelf werd opgenomen, zodat de kachel zijn warmte naar alle kanten kon stralen.

Daarvoor moest de schoorsteen grotendeels worden afgebroken. Enkel het bovenste gedeelte op de slaapkamer moest blijven omdat de kachel daar op aangesloten zou worden. Dit bovenste gedeelte moest dus gestut gaan worden.

Het afbreken was een heel werk, omdat de schoorsteen met ijzeren pinnen in de muur verankerd was. Een hele dag met twee drilboren bezig geweest. Ook het aanwezige stoepje beneden werd verwijderd.

Schoorsteen ontmantelen:

Het resultaat:

Voorbereidingen 2: fundering

Omdat de kachel wel een paar ton zou gaan wegen, moest er ook extra fundering geplaatst worden.

Bouwen kachel

De bouw van de kachel bestond uit drie fasen:

  1. De daadwerkelijk bouw van de kachel
  2. Het aanbrengen van de eerste leemlaag
  3. De afwerkings-leemlaag aanbrengen

Voor het daadwerkelijke bouwen van de kachel waren vier dagen uitgetrokken.
En naast het zorgen voor onze kinderen, het bereiden van voedzame maaltijden voor de werkmannen, hebben wij uiteraard zelf ook meegeholpen.

De werkdagen begonnen om 7u ’s ochtends en gingen tot laat in de avond door. Die vier dagen bleven de kachelmannen bij ons slapen en eten. Wat naast hard werken ook zorgde voor tijd voor interessante gesprekken, dat was echt zeer aangenaam!

Er werd begonnen met het belangrijkste, het bouwen van de stookkamer. Deze is gebouwd met chamottestenen. De rest van de kachel werd gebouwd met leemstenen.

Daarna worden de heat-riser en de inwendige schoorsteen geplaatst.


De heat-riser wordt naast de stookkamer geplaatst, hierin wordt uiteraard nog een verticale opening gemaakt van de stookkamer naar de heat-riser toe.


De stookkamer in het midden is afgesloten, de heat-riser links is verlengd en rechts wordt de inwendige schoorsteen opgebouwd.

Het plafond wordt op de onderste bell geplaatst…

…met daarin het schuifluikje…

…als ook de opening van de inwendige schoorsteen van de onderste bell naar de bovenste bell toe.

In het plafond van de de onderste bell zitten dus twee openingen, één van het schuifluikje en één van de inwendige schoorsteen. De warmte komt dus door één van deze twee openingen door het plafond van de onderste bell heen.

Op deze twee openingen werd een horizontale schoorsteen geplaatst.
In deze horizontale schoorsteen is aan de bovenkant één opening.

Op deze opening is dan weer een kleine verticale schoorsteen gezet waarmee de warmte dus in de bovenste bell stroomt.

Werkplaats

Werkplaats binnen

De werkplaats buiten

Bouw kachel op bovenverdieping


Betonnen balk wordt aangebracht omdat bovenste gedeelte van de kachel minder diep gaat zijn en het gewicht van de voorzijde van dit bovenste gedeelte dan op betonnen balk kan steunen


Gat in plafond en muur gezaagd, zodat kachel boven verder gebouwd kan worden


Kleine verticale schoorsteen op de horizontale schoorsteen waarbij de warmte van de onderste bell dus in de bovenste bell geleid wordt.
Links het ijzeren frame waarop de uiteindelijke schoorsteen van de bovenste bell gebouwd gaat worden die moet gaan aansluiten op de bestaande gestutte schoorsteen.


Dezelfde positie als de vorige foto.
In het midden onderin zie je nog de kleine verticale schoorsteen waaruit de warmte van de onderste bell komt.
En links de bouw van de uiteindelijke schoorsteen die moet gaan aansluiten op de bestaande gestutte schoorsteen.


Dezelfde situatie, alleen nu ander perspectief

Het inbouwen van de regelklep in de inwendige schoorsteen van de bovenste bell.
Staat de klep dicht dan moet de warmte in de bovenste bell terug naar beneden naar het plafond stromen om daar via de inwendige schoorsteen van de bovenste bell naar buiten te kunnen gaan.
Draaien we de klep open, dan kan de warmte via die opening rechtstreeks door de schoorsteen naar buiten stromen en hoeft deze niet meer in de bovenste bell af te dalen.

Op de foto hieronder zie je onderin de horizontale schoorsteen op het plafond van de onderste bell liggen met daarop de kleine verticale schoorsteen die de warmte van de onderste bell in de bovenste bell leidt.
En rechts de inwendige schoorsteen van de bovenste bell met regelklep, die rust op het ijzeren frame en aansluit op de bestaande schoorsteen.

De inwendige schoorsteen van de bovenste bell vindt aansluiting op de bestaande gestutte schoorsteen

Dé laatste steen!

Het bouwen van de kachel duurde vier volle dagen, van ’s ochtends 7 uur tot ’s avonds 22 uur werken!
Bij ons is het normaal slechts 16°C in huis, dus we zijn al wel wat gehard. Maar omdat er constant naar buiten gelopen werd naar de werkplaats daar, was het deze vier dagen slechts 7°C in huis. De laatste dag werd ik daar toch wel wat “vervelend” van.
Blij dat de werkzaamheden na vier dagen klaar waren!

De kindjes waren ook blij met de kachel, ze hadden tijdelijk een nieuwe verstopplek!

Lemen

Na anderhalve week kwamen de kachelmannen een dag om de bank te bouwen en de eerste leemlaag er op te zetten.
Helaas waren er te weinig leemstenen en ook te weinig leemmortel, waardoor de bank met bakstenen en cement werd gebouwd. Dit vonden we echt zo ontzettend jammer, omdat we het graag helemaal eco wilden hebben!

Olaf was de hele bouw van de kachel nauwkeurig aan het volgen, want zo was zijn redenering: “Dan weet ik hoe het moet als ik later mijn eigen huis ga bouwen!”
En nu was hij zo blij dat hij eindelijk ook mee kon helpen!

Het resultaat na de eerste leemlaag is mooi!
En de Ardense leistenen afkomstig uit onze tuin op de oorspronkelijke schoorsteen, hebben we nu hergebruikt door deze voor de kachel te leggen.

Aansteken

We moesten drie weken wachten na het bouwen voor we de kachel mochten aansteken.
Heb je een pracht van een kachel in huis en vriest het buiten -11°C ( ja, echt -11°C ! ), mag je je kachel niet aansteken…..

We hebben echt de dagen afgeteld en toen het zover was, werd het gevierd met (kinder)champagne!


Het vuur brandt!
Dat mocht nog niet te hard branden de eerste dagen, daarom slechts een kleine vlam
En Hugo aan de wandel met restjes leemstenen in zijn loopkar

Lemen afwerking

En een maand na de eerste leemlaag, werd de afwerkingsleemlaag er op gesmeerd. We kozen voor een lichte kleur, omdat met het hout in ons huis het al erg druk is.

Resultaat

We zijn blij met onze kachel!
Dit was al zo lang een droom die we wilden realiseren, een super efficiënte houtkachel, die heerlijke stralingwarmte geeft, met verwarmde zitbank en waarbij we niet meer afhankelijk zijn van mazout voor de centrale verwarming.

In de kachel zit geen bakoven, omdat je de stookkamer na het stoken ook gewoon kunt gebruiken als oven. Hij is dan nog heet genoeg om er iets in te kunnen bakken.
Dat hebben we natuurlijk gelijk uitgeprobeerd en de koekjes smaakten goed.
En zo kun je dus ook zelf thuis een pizza op “je eigen houtvuur” bakken!

Door de verwarmde zitbank hebben we nu extra zitplaatsen, waardoor we twee huiskamerstoelen weg hebben gedaan en zo veel meer ruimte in de huiskamer hebben.
En hoe minder spullen, hoe meer bevrijd ik me voel!

Die twee stoelen stonden met hun rugleuning naar het raam opgesteld, dus je keek de kamer in, logisch.
Maar nu die stoelen er niet meer staan wordt de aandacht van de zithoek ook niet meer automatisch gericht op het midden van de huiskamer, maar veel meer door de ramen naar buiten toe.

De warmte die op de bovenverdieping door de bovenste bell afgegeven wordt, is helaas wel minder dan verwacht. Dus van echt verwarmen van de bovenverdieping kunnen we niet spreken.
Maar dat komt ook omdat onze bovenverdieping aardig groot is met 4 royale slaapkamers en een badkamer, totaal 70 m². Plus is de bovenverdieping in de nok ook nog eens 4 meter hoog.
Natuurlijk is het er wel aangenamer dan voorheen, de lucht is boven vooral veel droger!
En dat is wel ideaal omdat we in de winter de lakens boven hangen te drogen aangezien we (uiteraard) geen droogkast hebben.

De ruimte van de verwarmde zitbank werd eerst niet gebruikt, omdat daar planten stonden. Nu is dat een zitplek geworden en rond 16 uur schijnt de zon door de ramen daar naar binnen.

Met je rug tegen de verwarmde kachel, je benen op de bank, zon in je gezicht en kopje thee in je handen, heb je een VIER-voudige verwarming.
Meer heeft een mens niet nodig om gelukkig te zijn!

Ook de kindjes vinden het een fijn hoekje. Omdat de bank verder naar achteren staat, zit je er een beetje verstopt en zo kunnen ze zich daar even terug trekken.

Ik zit er letterlijk warmpjes bij!

Wil je ook een leemkachel en/of rocket mass heater laten bouwen?
Op het Donateursplein vind je een overzicht van kachelbouwers, hun tarieven en onze ervaringen:

Lees ook over verwarmen:
Housewarming
Warme voeten
Aan kouder wonen kun je wennen
Gratis warm water
Houthok

Lees ook over isoleren:
Dakisolatie: voorbereidingen
Dakisolatie: realisatie
Onze nieuwe ramen


Vind je deze blog inspirerend?
Steun onze vereniging, word donateur en geniet van de voordelen!


Mijn nieuwe blogs over onze eco-lifestyle in je mailbox?
Schrijf je dan in op de Nieuwsbrief.


Of neem een kijkje in mijn Webwinkel of Boekenwinkel waarmee je onze vereniging ondersteunt zonder dat het jou extra geld kost.


31 thoughts on “Onze nieuwe kachel

Bouw van een rocket batch box

  1. littledragon

    wat een mooie kachel!

    hoe koud is het dan nog in jouw badkamer? verwarming in een slaapkamer vind ik niet nodig, maar ik wil wel een warmere badkamer.

    sinds ik jouw blog lees, staat de verwarming bij ons thuis 1° minder, maar een lagere temperatuur kan ik voorlopig nog niet aan 🙂

    1. GreenEvelien Bericht auteur

      @littedragon: In de badkamer is het hier dezelfde temperatuur als de rest van de bovenverdieping, in de winter is dat 12-14°C. Maar we gebruiken de badkamer amper, enkel voor tandenpoetsen en ’s ochtends een plens regenwater om gezicht, oksels en onderkant te wassen.

  2. Marjolein

    Mooi! Wat knap ook van de diverse bedenkers om zo’n heel systeem uit te denken en dan ook op een aantrekkelijke manier toe weten te passen. Hopelijk dat het steeds normaler wordt zulke systemen in woningen. ik zet ‘m in ieder geval op m’n verlanglijstje :D.

    Geniet van de weldadige warmte ervan, april doet tenslotte ook nog wat ie wil ;).

  3. PlasticMinimalist

    16 graden is inderdaad erg laag voor in huis. Ik zit ’s avonds, ruim voor ik naar bed ga, de verwarming uit. ’s Ochtends is het dan 15 a 16 graden in huis. Door warme kleren aan te doen, kan ik het nog een paar uur uitzingen zonder verwarming, maar uiteindelijk zet ik het ding toch echt aan. Ik kan anders gewoon niet werken omdat ik helemaal koud raak.

    Gefeliciteerd met jullie mooie nieuwe kachel! Geniet ervan!

  4. minty

    Voor mij is 16 graden idd ook te koud. In de winter is het hier vaak maar zo ‘warm’, daar wij quasi zelden onze verwarming opzetten (ingesloten appartement, wel nog enkele beglazing). Maar ik ben stukken minder productief door de koude (lees 16 a 18 graden) in de winter :p , niet erg aangenaam. (ik ben dan ook degene die af en toe de verwarming wel aanzet).

    Ziet er erg leuk uit zo’n rocket batch box en aangenaam idee zo’n verwarmde bank. maar we verhuizen naar een passiefhuis… daar lijkt me dat wat overkill 😉 beetje spijtig 🙂 .
    (en in een appartement op een 10de verdiep is het ook niet echt nodig/mogelijk)

    1. GreenEvelien Bericht auteur

      @minty: Ik houd ben juist geestelijk actiever als het koud is. Zodra het warm wordt, wordt ik lomig.
      Ik houd echt niet van de winter, geef mij maar de lente, zomer en herfst! En ik geniet dus volop in de zomer hoor, houd erg van de warmte, maar ben dan wel minder productief.

    1. GreenEvelien Bericht auteur

      @Jody: Ik heb de prijs niet genoemd omdat iedere kachel een andere prijs heeft. Dit hangt af van wat je wilt, een kleine of grote kachel, met of zonder verwarmde bank, wil je een strak of een organisch ontwerp, met of zonder bakoven, gebruik je gerecupereerde bakstenen of wil je nieuwe leemstenen, verwarmt de kachel enkel benedenverdieping of ook bovenverdieping.
      Er is dus geen eenheidsprijs te noemen, de prijs van een kachel hangt af van je wensen, best vraag je dus een offerte aan.

      1. Jody

        Evelien, dat weet ik en ik heb ook al prijzenlijsten gezien met verschillende opties. Ik wilde het grofweg kunnen vergelijken 🙂

  5. VeggieMo

    Gefeliciteerd met jullie prachtige kachel!
    Wij gaan binnenkort zonnepanelen laten plaatsen. We nemen ze wat royaal en willen dan het overschot gaan gebruiken om in de winter wat bij te kunnen verwarmen of om elektrisch te koken. Voor ons is 16 graden in huis te weinig. Er werken hier altijd twee en soms drie mensen in huis achter de PC en dan moet het warmer zijn. In het kantoor denken we aan zoiets als een econoheat. De rest van het huis mag koeler zijn. Ik doe het huishouden en ik ben meer in beweging, dus voor mij mag het minder warm zijn.

    Gisteren voor het eerst ‘no poo’ mijn haar gewassen met een oplossing van baking soda. Het is me prima bevallen. Mijn haar zit er beter van en het krult nog meer en het lijkt nu nog blonder dan het was. Wat heel handig is omdat de grijze haren nu ook wat minder opvallen.
    Was wel fijn om alle info terug te vinden op je blog 🙂

  6. valerie

    Wauw, dankjewel voor het uitgebreid verslagje.
    Proficiat trouwens!

    Je hebt het waarschijnlijk ook altijd te warm op een ander. Mijn kindjes zien steevast zo rood als een tomaat als we op bezoek zijn, zoals bij mijn ouders.
    Veel plezier ermee!

  7. Katrien

    Wat een heerlijke kachel is het geworden!
    Fantastisch met het geleemde vak boven in de gang!
    En de stenen voor de kachel zijn ook heel mooi ingewerkt!
    Voor een keertje uitkijken naar de winter met die heerlijke bank 😉
    Knap gedaan!

  8. Wim

    Wat een systeem zeg.

    Hoe zit het met het vegen van al die kanalen?

    En heb je hem al echt goed warm kunnen stoken? Juist met zoveel massa en dat gecompliceerde gedoe zou je dan boven warmer moeten worden.

    1. GreenEvelien Bericht auteur

      @Wim: Er zitten heel veel veegluikjes in verwerkt, dus we kunnen overal vegen.
      De kachel is in januari gebouwd en we konden hem gelukkig in februari al gebruiken, dus toen sneeuwde het hier nog en de huiskamer goed warm gestookt, heerlijk!

  9. Corien

    Jongens, wat een project! gefeliciteerd met het geweldige resultaat. Wat heb je toch veel energie om dingen te willen en kunnen verbeteren, leuk als inspiratie. En wat zien die kinderen er vrolijk en gezond uit!

  10. Esther

    Hallo Evelien,
    Het is al een tijd geleden dat ik je bezocht tijdens een lezing in jullie huis. (Je hebt me toen nog een tas nagebracht in Maasticht naast het reuzenrad, weet je nog?)
    Overmorgen komen ze ook een leemkachel bij mij maken. Een jarenlange wens die ik eindelijk kan waarmaken. Ik verheug me er gigantisch op. Ik ben benieuwd. Als je nog tips hebt, dan hoor ik ze graag.

    Veel groeten, Esther

    1. GreenEvelien Bericht auteur

      @Esther: Natuurlijk herinner ik je nog!
      En ik ben heel erg benieuwd hoe de kachel geworden is? Staat hij beneden of loopt hij ook door op de bovenverdieping?
      Wil je me eens een foto mailen?

  11. Geertje Korf

    Dag Evelien, mag ik vragen wat de afmetingen zijn van je kachel? Wij gaan een nieuw, zoveel mogelijk eco-,huis bouwen waar een vergelijkbaar soort kachel in komt. De architect en ik zijn nu aan het schuiven met de indeling, dan is het natuurlijk handig om te weten wat voor grondoppervlak we daarvoor moeten reserveren 🙂
    Dank alvast!

    1. GreenEvelien Bericht auteur

      @Geertje Korf: Een kachel wordt op maat gebouwd, afhankelijk of je wel of geen bank erbij wilt, wel of geen verwarming op de etage, hoe groot je warmtevraag is, want een rijtjeshuis zal minder verwarming nodig hebben dan een vrijstaande boerderij.
      Er zijn dus geen standaardmaten.

  12. Edwin de Graaf

    Het tegenvallen van de warmte op de etage komt dat alleen door het gebrek aan capaciteit voor 70m2 of gewoon omdat de bovenste bell minder warm wordt dan gedacht/berekend? Zelf denk ik zéér sterk aan een dergelijke constructie om méér ruimten te verwarmen. Of zou je inmiddels -na deze ervaring- liever kiezen voor een systeem met een ballon-tampon er aan gekoppeld (sorry ik weet de nederlandse benaming niet, woon sinds lang in FR) met bijvoorbeeld twee of drie radiatoren voor de bovenverdieping?

    1. GreenEvelien Bericht auteur

      @Edwin de Graaf: Ik denk dat het beide is, onze bovenverdieping is dus 4 meter hoog, dus gaat niet alleen om m2, maar vooral om m3!
      En de bovenste bell wordt minder warm dan verwacht.
      Middels een Advies, kan ik afhankelijk van jouw persoonlijke situatie (grootte van het gebouw, warmtebehoefte, bijverwarming, etc) mijn suggesties, ideeën, ervaringen en expertise met je delen.

  13. Inge

    Hoi Evelien. Een vraag over iets anders. Via een link in dit bericht kwam ik namelijk bij jullie Rocket Mass Heater (batch box type). Ik ken die wel van het Permies-forum, maar wist niet dat je die ook hier (België en Nederland) kon laten bouwen. Hoe vind ik mensen die dat kunnen (bijvoorbeeld degenen die dat bij jullie hebben gedaan)?
    Groet van Inge

  14. Els

    Hallo, interessante optie. Enig idee hoe het zit met de uitstoot van deze kachel voor het milieu? De dag van vandaag vind ik dit nóg belangrijker.

Laat een antwoord achter aan GreenEvelien Reactie annuleren

Graag enkel reageren op de inhoud van deze blog.

Wil je eerst de bovenstaande reacties lezen, misschien is je vraag al gesteld en beantwoord.

Heb je een persoonlijke vraag, ga dan naar Eco-advies.

Reacties met links naar commerciele producten of diensten worden niet toegelaten.

Je reactie is niet gelijk zichtbaar, omdat deze goedgekeurd dient te worden.

Reacties kunnen worden ingekort.

Je mag kritisch zijn, maar reacties die niet respectvol zijn, worden niet toegelaten.



Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd *


Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.